“We moeten met elkaar aan de bak”

20 februari 2017 09:19

Personeel en arbeid, ook wel Human Resource Management genoemd, is voor elke ondernemer misschien wel het belangrijkste onderdeel van de organisatie. Niet voor niets wordt regelmatig opgemerkt dat het personeel voor veel bedrijven het belangrijkste kapitaal is. Maar, is dat nog wel zo anno 2016?

Voorafgegaan door een heerlijke lunch in brasserie Coccinella in Hof van Saksen, ontspon zich een tafelgesprek waarin de meningen nogal eens van elkaar verschilden. Personeel en arbeid houden de gemoederen altijd bezig. Ook het huidige kabinet worstelde weer met menig ‘arbeidsdilemma’. Het tegengaan van flexarbeid, hoe om te gaan met zzp-ers en de vele miljoenen die werden besteed aan werkgelegenheidsprojecten, waarvan de resultaten zelden tot nooit bekend worden. Genoeg stof derhalve voor de 6 deelnemers, die energiek hun standpunten verdedigden. Bijvoorbeeld bij de stelling over de Wet Werk en Zekerheid van minister Asscher, want is deze wet nu geslaagd of niet? Marion Arends van LM advocaten zegt er in haar arbeidsrechtpraktijk dagelijks mee te maken te hebben. “Enerzijds vind ik de wet geslaagd, anderzijds niet. Het ontslagrecht was wel toe aan verandering en deze wet biedt wat dat betreft meer duidelijkheid over de ontslaggronden. Minder geslaagd zijn de consequenties van het toepassen van de wetgeving in procedures. De procedures zijn voor ons als advocaten al bijna niet te snappen, laat staan voor werkgevers en werknemers.”“De wet beoogt om meer mensen met een flexbaan aan een vaste baan te helpen en daarover heb ik mijn twijfels”, gaat Herman Jansen van REPLOOY Re-integratie & Coaching verder. “Wat je tot nu toe ziet is dat steeds meer bedrijven kiezen voor een grotere flexschil. En dat snap ik. Zeker wanneer je kijkt naar de risico’s en verplichtingen die een ondernemer met vast personeel heeft. Maar, wanneer straks de economie verder aantrekt en het personeel schaars wordt, gaan bedrijven hun medewerkers binden en lost het probleem van te veel flex zich vanzelf op. Dat heeft dan echter met marktomstandigheden te maken en niet zozeer met deze wet.”

Zekerheid

Monika Rol van Monika Coaching en Advies zegt te begrijpen dat werkgevers bij een groot aanbod van medewerkers eerst een flexcontract aanbieden. “Zo kun je ontdekken wat voor vlees je in de kuip hebt en dat is ook prima. Aan de andere kant hebben de meeste mensen gewoon behoefte aan zekerheid en vastigheid. Hoe de trend naar meer flex zich voortzet, hangt af van de ontwikkelingen in de economie.”

Lisa Stormezand, accountmanager sociale zaken bij de gemeente Midden-Drenthe, gaat wat dieper op de materie in en constateert dat de wet Werk en Zekerheid in sommige gevallen juist het tegenovergestelde bereikt van wat het beoogt. “Denk aan de problemen met de seizoenarbeiders en nu ook in het onderwijs. Kijk, voor de bovenkant van de arbeidsmarkt werkt de wet wel. Vaak vinden mensen wel een nieuwe baan en kunnen ze weer verder. Maar, aan de onderkant van de arbeidsmarkt ligt dit heel anders en pakt de wet juist negatief uit.”

“Theoretisch klopt de wet, in de uitvoering brengt het de nodige problemen met zich mee”, constateert Erik Scholten van Comfort Payroll. Ook Sylvia ter Wal van P&O Service Noord-Nederland ziet problemen. “Kijk alleen maar naar de starters op de arbeidsmarkt. Er vindt een enorme verschraling van arbeid plaats. En bovendien sluiten de ontwikkelingen niet aan bij marktpartijen die zekerheid zouden moeten geven. Met name jongeren zijn daarvan de dupe. Want vergis je niet, ook een jongere wil op den duur zekerheid, al was het alleen maar om de kans op een woning te vergroten.”

Druk

“De problemen die we constateren zijn niet van vandaag of morgen”, geeft Herman aan. “Dit was twintig jaar geleden bijvoorbeeld ook al aan de orde. Ook toen werd er gewerkt met termijnen en voldeed je niet, dan lag je er uit. Ik vind dat een fatsoenlijk personeelsbeleid valt of staat met de organisatie. In mijn praktijk zie ik in toenemende mate klanten met mentale klachten. De druk wordt steeds verder opgevoerd en daar kan niet iedereen mee omgaan.” Als voorbeeld noemt Herman de schoonmaakbranche, waar medewerkers steeds meer werk in minder tijd moeten doen, tegen een steeds lager salaris. Dat kan niet goed gaan.”

Marion maakt duidelijk dat in haar dossiers waar arbeidsongeschiktheid een rol speelt, spanning op de werkvloer in veel gevallen de oorzaak van alle ellende is. Herman gelooft dat goede werkgevers uiteindelijk het best gekwalificeerde personeel kunnen aantrekken en op termijn levert dat de meeste winst op.”

Kanttekeningen

Op de vraag of de toename van het aantal flexbanen goed is voor de economie, antwoordt Erik volmondig ja. “Voor mijn bedrijf in elk geval wel. Maar, er zitten kanttekeningen aan meer flex en die pakken niet altijd gunstig uit voor de werknemer. Ik snap wel dat bedrijven minder risico willen lopen, zeker in economisch onzekere tijden. Ik geloof mede daarom in een flexibele arbeidsmarkt. Als jij je werk goed doet, dan hou je werk, daar ben ik van overtuigd.”

Marion geeft aan dat het verschil tussen vast en flex niet zo groot is. Flex is niet zo flex, dat brengt ook verplichtingen met zich mee. En vast is niet zo vast. Er is veel onwetendheid over de mogelijkheden van ontslag en het arbeidsrecht in zijn algemeenheid. Daardoor ontstaat vaak een verkeerde discussie en dat is jammer.”

Het doel van Sylvia is om mensen aan het werk te houden en een bedrijf succesvol te maken. “Dat vraagt van beide kanten de nodige inzet. Ik begrijp dat de gemiddelde werkgever rigide wordt ten aanzien van vast personeel, wanneer je kijkt naar de lasten en de verplichtingen. Dat wringt, wetgeving zoals we die hier nu kennen staat daarmee in feite het sociale gezicht van de werkgever in de weg.”

Marion merkt dat de wet Werk en Zekerheid langzamerhand begint te werken, “omdat werkgevers bewust worden van hetgeen er van hen verwacht wordt. En dat is goed voor die werkgever, maar zeker ook voor de werknemer.”

“De gemiddelde MKB-ondernemer snapt het allang niet meer”, zegt Herman. “Zo heb ik een klein bedrijfje in Friesland als klant, met één directeur en twee medewerkers. Die directeur vertelde me dat hij vooraf absoluut niet wist wat er allemaal op hem af kwam. Hij wilde vooral ondernemen, maar hij heeft het gevoel meer manager te zijn dan ondernemer.”

Eerlijker

Er staan in ons land nogal wat groepen langs de kant. Arbeidsbeperkten, 50-plussers, Nederlanders met een migratie achtergrond, enzovoort. Herman pleit voor een eerlijker arbeidsmarkt. “Kijk naar de 50 plussers. Op het moment dat ze bij een bedrijf in dienst zijn, worden ze gekoesterd. Ze hebben ervaring, levenswijsheid, doen hun werk goed, zijn een voorbeeld voor anderen. Maar, zodra een vijftiger op straat komt te staan, dan is hij ineens overbodig en te oud, is hij minder productief, niet meer vitaal, duurder, enzovoort. Dat klopt toch niet? Vergis je niet, in de WW zitten nog ruim 500.000 mensen, in de WIA 200.000, in de WAO 350.000 en we hebben ook nog 250.000 Wajongers die graag aan de slag willen. Re-integratie van 50 plus en mensen met een arbeidsbeperking verdient maatwerkoplossingen. De huidige aanpak van re-integratie van deze groepen in onze samenleving kost op jaarbasis honderden miljoen, maar ondanks de goede bedoelingen, heeft dit overduidelijk te weinig resultaat. Dit is uiterst frustrerend voor alle betrokkenen. De re-integratie in ons land dient anders geregeld te worden.”

“Het moet voor werkgevers bijvoorbeeld aantrekkelijker worden gemaakt om mensen uit genoemde groepen in dienst te nemen. Hoe? Geef een werkgever die zijn deur open zet bijvoorbeeld de mogelijkheid om iemand voor een half jaar in dienst te nemen, waarbij hij geen enkel risico loopt. Dat heeft volgens mij meer kans van slagen dan al die werkgelegenheidsprojecten, waar miljoenen euro’s in worden gestoken.”

Sylvia vindt het plan sympathiek, maar constateert ook dat sommige werkgevers blijkbaar liever geen mensen met een stempeltje in dienst willen nemen. “Terwijl er genoeg hele goede vakmensen in die groep zitten, het is jammer dat die kwaliteiten niet worden benut.” Herman vindt dat deze groepen vooral een perspectief moet worden geboden. “En dat doe je niet door subsidies”, geeft Lisa aan. “Maar juist door het creëren van een vangnetconstructie, zoals bijvoorbeeld een no-risk polis.”

Monika constateert dat ook hier werkgevers vaak tegen wettelijke kaders aanlopen. “Zo heeft een werkgever het idee om werkzoekenden met behoud van uitkering via een werkcarrousel kennis te laten maken met werkzaamheden binnen verschillende bedrijven. En als werkgever te investeren in opleiding, maar wet- en regelgeving staat dit initiatief in de weg.”

“Wij zijn voor proefplaatsingen van mensen, mits dit niet leidt tot verdringing”, laat Lisa weten. “Daarbij moet je vooral kijken naar wat een persoon nodig heeft om aan het werk te komen.”

Automatisering en robotisering

We hebben de huidige arbeidsmarktproblematiek nog niet eens opgelost, er staan immers nog meer dan een miljoen mensen langs de kant. En ondertussen doemt er een nieuwe ontwikkeling op die er voor zou kunnen zorgen dat straks nog meer mensen zonder baan komen te zitten. “Gezien de toenemende automatisering en robotisering is er in dit land op termijn niet voor iedereen werk”, constateert Herman. “De overheid zou zich moeten afvragen hoe ze daar in de toekomst mee om moet gaan. En wat zien we? De pensioengerechtigde leeftijd wordt opgetrokken, terwijl die juist, in de moeilijke arbeidsmarkt van de afgelopen jaren, voor 50-plussers, aangepast zou moeten worden. Pas dan bied je bepaalde groepen die nu langs de kant staan weer meer perspectief. Ja, ik vind dat het in de politiek aan visie ontbreekt.”

Sterker nog, het lijkt of bepaalde politici onder een kaasstolp praten en niet willen zien welke gevolgen wet- en regelgeving in de praktijk heeft.

Marion:” Wat is de visie op de gevolgen van toepassing van de WWZ en de wet DBA voor zzp-ers? Ik zie het niet. Deze wetten zijn zo snel gerealiseerd en het lijkt alsof niet goed is nagedacht over de gevolgen in de praktijk. Maar, waarom verbeterpunten vervolgens zo langzaam of zelfs helemaal niet worden uitgevoerd, daar snap ik niets van.”

Sylvia denkt dat het snel en volledig uitvoeren van de voorgestelde verbeteringen gelijk staat aan het toegeven van een fout en dus zou leiden tot ‘gezichtsverlies’. Erik pleit voor het versimpelen van de wet- en regelgeving en het uitbreiden van de arbeidsinspectie, zodat er meer controle kan plaatsvinden en de goeden niet onder de slechten hoeven te lijden.

Toekomst

Hoe de arbeidsmarkt er over 10 jaar uitziet, laat zich volgens Lisa moeilijk voorspellen. “De digitalisering gaat verder, waardoor er voor veel mensen minder plek op de arbeidsmarkt is. Daarnaast gaan functies veranderen en moeten we als gevolg daarvan op zoek naar andere werkzaamheden.” Ook Marion denkt dat veel functies gaan verdwijnen, “maar er komen andere functies voor in de plaats. Welke gevolgen de verdergaande vergrijzing heeft, weet ik niet. Als ik naar de wet Werk en Zekerheid kijk, dan denk ik dat we ook over tien jaar nog steeds niet tevreden zijn over het arbeidsrecht. Ja, de WWZ blijft wel en biedt tegen die tijd ook veel meer duidelijkheid.”Sylvia vindt een voorspelling lastig. “Werkgelegenheid wordt steeds meer een Europese issue. En de jeugd gaat ontdekken dat in de zorg de meeste kans op werk ligt.”

“We zijn volledig afhankelijk van de ontwikkelingen in de wereldeconomie”, geeft Herman aan. “Ik schat in dat landen zich meer gaan specialiseren in datgene waarin ze goed zijn. Bepaalde werkgelegenheid gaat daardoor uit Nederland verdwijnen. Verder hoop ik dat er een eerlijker verdeling van werk in de samenleving komt, waarin bepaalde groepen niet meer worden buitengesloten.”

Erik zegt geen idee te hebben over de arbeidsmarktsituatie in 2026. “Er verandert zo veel en zo snel. Ik hoop wel dat de hele maatschappij beter afgestemd wordt op de flexontwikkeling en dat we daarin wat minder krampachtig gaan optreden.” «

Tekst: Henk Poker / Fotografie: Gerrit Boer

Interessant artikel? Deel het: