Het nieuwe werken of het nieuwe alleen-zijn?

22 februari 2021 14:25

• Bedrijfsreportages

Het Nieuwe Werken wordt door veel werkgevers nogal schematisch opgepakt. Dat was al zo toen het concept tien jaar geleden geïntroduceerd werd, dat is alleen maar erger geworden sinds de pandemie honderdduizenden werknemers gedwongen heeft vanuit huis te werken. Het Nieuwe Werken is geen of/of aanpak, het omvat ook veel meer dan alleen de introductie van flexplekken en mobiele telefoons, maar het verzandt niet zelden in een zuiver technische aanpak als de wensen van de werknemers er te weinig bij worden betrokken. De eerste vraag is niet: hoe vernieuwen we onze manier werken? De vraag is: wát willen we eraan veranderen?

De tijd dat witte boorden werkers met duizenden tegelijk de trein opstapten, identiek gekleed in hoed en regenjas en met een aktentas onder de arm, is voorbij. Het tijdperk dat typistes met hoge hakken en opgestoken haar tegelijkertijd de hoes van hun typmachine trokken ook. De jaren dat blauwe boorden werkers in dezelfde vloeiende beweging in hun overal en met hun broodtrommeltje onder de bagagedrager op de fiets stapten is ook passé. Gelukkig maar. Het was geestdodende routine voor onze grootouders en soms ook nog onze ouders. De bevrijding kwam geleidelijk. Toen Ettore Sottsass voor Olivetti de draagbare typmachine ontwierp betekende dat een revolutie in het werk van de typiste. Plotseling kon ze de arbeid ook mee naar huis nemen. Het feminisme voltrok zich in de werksfeer niet avant la lettre maar juist dankzij de letter, de loden nog wel.

Uitgetrokken draden

De mobiele telefoon, de mobiele internetverbinding, de digitalisering überhaupt betekende een nog veel grotere revolutie in de arbeidsomstandigheden. Plotseling konden we van huis uit gaan werken, onderweg toegang krijgen tot onze documenten , op een vliegveld ver van de werkplek online vergaderen. Als het fysieke bedrijf tot eind jaren tachtig nog een krachtige magneet was die je permanent terugtrok, werd het daarna geleidelijk een kauwgombal waarvan de draden steeds makkelijker en verder konden worden uitgetrokken. Maar de vele gebroken draden bewijzen dat bevrijding ook kan doorslaan in vereenzaming. Het afgelopen jaar hebben duizenden werknemers geklaagd over het gebrek aan contact met hun collega’s. Ze hebben het gevoel dat ze voortsukkelen in hun eentje, niet meer weten waarvoor of voor wie ze het doen. Een organisatie is nu eenmaal een levend organisme, een waarvan de som meer is dan het geheel der delen.

Echt glijdende werktijden

We hebben ons de voorbije dertig jaar zó blindgestaard op de mogelijkheden van de techniek dat we zijn vergeten dat het ons in eerste instantie te doen was om het ontkomen aan de terreur van de gelijktijdigheid. ’s Ochtens en ’s avonds massaal in de file terwijl de snelwegen er een uur vóór de ochtend- en een uur na de avondspits verlaten bij liggen. Prachtige panden die desondanks maar voor één doel gebruikt kunnen worden – werken - en er tijdens het weekend leeg bij staan. Tijdens de internetbubbel van de late jaren negentig, toen iedereen in navolging van Maurice de Hond begon te geloven dat er nooit meer een recessie kon komen, gingen er andere stemmen op. Kan er een pingpongtafel komen? Is een relaxruimte een idee? Een eigen café? Een yoga mat? Als we nu eens echt glijdende werktijden konden introduceren en ook andere dingen op kantoor doen dan alleen werken? Een ergonomisch verantwoorde zetel die óók een luie stoel kon zijn, dat was het idee.

Transformatieproces

De recessie kwam toch en het idee raakte ondergesneeuwd, maar in feite zou Het Nieuwe Werken -dat een recessie later op tafel kwam - dit opnieuw moeten hebben oppikken. Techniek is belangrijk maar creativiteit en speelsheid zijn dat ook en enthousiasme is dat nog meer. Die drie andere elementen zijn nu net zo kenmerkend voor de aanpak van YNNO. Dit bureau gaat er vanuit dat een andere vorm van werken alleen maar een succes kan worden als ze geënt is op de wensen en mogelijkheden van de werknemers. Het management wil kosten besparen en output verhogen, dat is logisch, maar voor dat laatste zijn enthousiaste medewerkers nodig, mannen en vrouwen die zich gehoord voelen in het transformatieproces en beseffen dat Het Nieuwe Werken bedoeld is om álle betrokkenen gelukkiger te maken, niet alleen de aandeelhouders. Twee dagen thuis kunnen werken kan een belangrijker stap vooruit zijn voor een alleenstaande moeder, maar het introduceren van flexplekken kan een medewerker van middelbare leeftijd het gevoel geven dat hij ontheemd is in zijn eigen bedrijf. Het Nieuwe Werken introduceren over de hoofden van de werknemers heen kan gelijk komen te staan met Het Nieuwe Alleen-zijn. Zorg dus voor een gezamenlijke uitgangspunt, weet waar we naartoe willen – als organisatie, niet alleen als directie – en ga dan pas aan de slag. Het resultaat zal een nieuwe vorm van werken zijn die niet alleen aantrekkelijk klinkt op papier maar het vooral ook zal zijn in de dagelijkse praktijk.

Tekst: Jeroen Kuypers

Interessant artikel? Deel het: