Slimme vooruitgang?

18 april 2017 10:16

• Columns

Vorig jaar wierp de Amerikaanse econoom Robert Gordon een kei in het vijvertje van vooruitgangsoptimisme. In het nog steeds actuele NRC-interview ‘Alle grote uitvindingen zijn inmiddels wel gedaan’ door Maarten Schinkel en Wouter van Noort, beweerde de econoom precies dát. Gordon onderbouwt zijn uitspraak door erop te wijzen dat de huidige innovatiegolf slechts bestaat uit variaties op een thema. De enige wezenlijke verandering is die naar nulletjes en eentjes. Praat je over een écht grote uitvinding dan heb je het in feite nog altijd over de stoomtrein. Onze overgrootouders leefden blijkbaar wél in een tijd van forse verandering.

Als Gordon deze tijd van een labeltje zou moeten voorzien, dan zou hij kiezen voor ‘een periode van stagnatie’. Hij voorziet bovendien een vertraging van innovatie. Nu is dat moeilijk voorstelbaar. Welke impact hebben de vele variaties op het digitaliseringsthema immers nú al niet op ons leven? En volgens geïnformeerde watchers, waaronder Bill Gates, staan we zelfs nog maar aan het prille begin van grote veranderingen. Wie wil dus ontkennen dat we in een dynamische tijd leven?

Praat je over een écht grote uitvinding dan heb je het nog altijd over de stoomtrein

Overigens beweert Gordon niet dat innovatie dood is. Hij ziet ook de betekenis van 3D-printing en zelfsturende auto’s. Alleen betoogt hij dat dit geen onderdeeltjes zijn van een revolutie maar van een evolutie. Criticasters plaatsten daar de wet van Moore tegenover. Een van de oprichters van chipfabrikant Intel, Gordon Moore, formuleerde in 1965 de wetmatigheid dat het aantal transistors in een geïntegreerde schakeling door de technologische vooruitgang ieder jaar verdubbelt. Later stelde hij dat bij naar twee jaar. “Kortom”, roepen de vooruitgangsgelovigen, “die exponentiële groeifactor belooft ons snelle sprongen voorwaarts.”

Maar volgens Gordon is de wet van Moore dood. Simpelweg omdat de fysieke grenzen vrijwel bereikt zijn. We kunnen dit hoge tempo van computer chip verbetering niet blijven volhouden. Bovendien heeft Gordon kritiek op de verdeling van de financiële vruchten van innovatie. Profiteerde men in de tijd van onze overgrootouders nog collectief en aanzienlijk van de economische groei door innovaties, tegenwoordig geldt dat niet meer.

Daarmee wordt de relevante vraag: hoe innovatief zijn we als het gaat om het realiseren van een eerlijkere verdeling?

En daar zit het addertje onder het groene gras, tevens bron van sociale ontwrichting en politieke instabiliteit. Daarmee wordt de relevante vraag: hoe innovatief zijn we als het gaat om het realiseren van een eerlijkere verdeling? Hoe gaan we er straks voor zorgen dat niet langer 50 procent van alle vooruitgangsbaten bij 1 procent van de wereldbevolking belandt? Die oplossing lijkt mij de sleutel tot smart progress. Slimme vooruitgang die toekomstige innovaties ook écht maximale maatschappelijke betekenis geeft. «

Interessant artikel? Deel het: