Hoge bestuurlijke boetes voorkomen; hoe doe je dat?

21 maart 2018 14:26

Elke onderneming heeft te maken met veel, en soms erg veel regels. Het valt niet mee om die allemaal na te leven. Het komt dan helaas wel eens voor dat zo’n regel overtreden blijkt te zijn. Gelukkig komen ondernemingen daar vaak zelf al achter voordat de toezichthouder of andere controleur van de overheid voor de deur staat.

Een aantal van deze regels kunnen bij overtreding leiden tot stevige bestuurlijke boetes. De bestuurlijke boetes lopen soms snel op door de stapeling van overtreding van nauw verwante regels, bijvoorbeeld in de arbeidsomstandighedenwetgeving. De Wet arbeid vreemdelingen en de Wet minimumloon en minimumvakantietoeslag kennen stevige bestuurlijke boetes, waarbij bovendien elke onderneming die te maken heeft met het werk dat door een of meer vreemdelingen wordt verricht met zo’n hoge boete wordt ‘aangeslagen’ (boeterechtelijke ketenaansprakelijkheid). Gaat het hier om boetebedragen die ‘slechts’ enkele (tien)duizenden euro bedragen, de bestuurlijke boetes die kunnen worden opgelegd voor overtreding van de regels over gegevensbescherming en het mededingingsrecht kunnen miljoenen bedragen.

Er zijn gelukkig wel wat mogelijkheden om te voorkomen dat bij een overtreding uw onderneming meteen fors wordt beboet. Ik zet er hier een paar op een rij.

Een overtreding komt niet vaak alleen. Er is snel sprake van meer overtredingen en het stapelen van bestuurlijke boetes. Bestuursorganen denken dat dan met het optellen kan worden volstaan, maar vergeten dat het totaalresultaat evenredig moet zijn. Zo werd onlangs een boete van in totaal € 126 000 met 50% gematigd omdat de optelsom te gortig was (ABRvS 6 december 2017, ECLI:NL:RVS:2017:3362).

Als wordt aangetoond dat er afspraken en instructies zijn die normaal gesproken effectief zouden moeten zijn om overtredingen te voorkomen, en ook aantoonbaar wordt gecontroleerd of die afspraken (intern) worden nageleefd, kan het al een behoorlijke slok op een borrel schelen. Dat geldt ook voor de afspraken die in de overeenkomsten met onderaannemers en opdrachtnemers worden vastgelegd (zie ABRvS 23 september 2009, ECLI:NL:RVS:2009:BJ8319). Uit de rechtspraak blijkt dat de normaalgesproken hoge boete belangrijk kan worden gematigd. Er zijn zelfs enkele voorbeelden van 100% matiging (zie bijvoorbeeld de eerder genoemde uitspraak van 23 september 2009 en ABRvS 22 juni 2011, ECLI:NL:RVS:2011:BQ8855). Er is dan sprake van het geheel ontbreken van verwijtbaarheid. “Die situatie doet zich in elk geval voor indien de overtreder aannemelijk heeft gemaakt dat hij al hetgeen redelijkerwijs mogelijk was heeft gedaan om de overtreding te voorkomen,” lezen we dan steeds in de rechtspraak.

Boetematiging is ook mogelijk indien na (eigen) ontdekking van de overtreding waarvoor uiteindelijk de boete wordt of zou kunnen worden opgelegd. Dan moeten bijvoorbeeld meteen uit eigen beweging maatregelen worden genomen om de voor anderen nadelige gevolgen zoveel mogelijk ongedaan te maken en maatregelen die effectief zijn om te voorkomen dat een dergelijke overtreding nogmaals kan voorkomen. Als bijvoorbeeld de maatregelen effectief zijn na overtreding van de regels over het handelen met asbest, dan kan dat alleen al tot een matiging met 25% leiden (zie ABRvS 9 juli 2014, ECLI:NL:RVS:2014:2511, ABRvS 18 maart 2015, ECLI:NL:RVS:2015:822; ABRvS 15 april 2015, ECLI:NL:RVS:2015:1187 en ABRvS 6 december 2017, ECLI:NL:RVS:2017:3362).

Dit korte overzicht laat zien, dat het kan lonen om goede interne afspraken te hebben over de wijze waarop niet alleen voorkomen wordt dat (dure) overtredingen voorkomen, maar ook over de manier van handelen direct na de ontdekking uit eigen beweging.

Prof. mr. Oswald Jansen, advocaat/partner bij Resolución (oswald.jansen@resolucion.nl)

Interessant artikel? Deel het: