Transitie-management; bittere noodzaak en snel ook

27 september 2019 15:56

Het zit in de lucht. De roep wordt steeds luider. Het moet echt anders. Niet een beetje poetsen en dan weer door, maar fundamenteel anders. Dat is de kern van de zaak. Maar hoe moet dat dan? Dat is de kern van transitiemanagement.

Wie een beetje de kranten en de politiek volgt kan het niet ontgaan dat we steeds duidelijker en scherper een roep om verandering horen. Of het nu gaat over de stikstof-affaire, diesel- gate, het klimaat of de stijgende temperaturen... alles wijst op de noodzaak om te komen tot een fundamentele omslag van hoe we de dingen doen. Zo’n diepgravende verandering noemen we transitie. Dat is meer dan het bekende ‘verbeteren’. Daar gaat het immers om wat we al hebben beter te maken. En het gaat ook verder dan transformatie: met wat we kunnen en zijn nieuwe dingen bedenken, maar toch redelijk binnen de bestaande kaders. De centrale opgave van transitie is dat wat we als mens en maatschappij het nodig hebben om anders te gaan organiseren. Met een ander systeem. Dus niet zeggen: we gaan geen stroom meer gebruiken, maar wat betekent het als we alle stroom decentraal gaan opwekken. Of alle woon-werkverkeer alleen nog maar met publieke middelen mag. Of als stadslandbouw in 50% van de voedselbehoefte moet gaan voorzien.

Maar er zit wel een adder onder het gras. Transitie brengt fundamentele verandering met zich mee want we stellen de gevestigde orde ter discussie. En tja, die orde, die bestaat en laat zich niet zomaar van z’n plek duwen of afserveren. Want er zijn allerlei belangen in het geding, van investeringen tot macht. Dus is de meest gangbare tactiek dat we veel over transitie praten, dat we het zogenaamd ‘omarmen’ maar er feitelijk liever niet aan beginnen. Dat ‘pappen en nathouden’ gedrag zien we dag in dag uit. Maar een duurzame toekomst komt er niet met wat mooie woorden en vage beloften. En die horen we maar al te vaak.

Iemand schreef ooit “Om te behouden wat we hebben, moet alles veranderen”. Dat is de Grote Maatschappelijke Verbouwing waar we voor staan. Onze economie is niet langer houdbaar. Het systeem kraakt in haar voegen. De opgave is dat we de komende twee a drie decennia al prutsenderweg moeten zoeken naar nieuwe oplossingen. Dat gaat niet vanzelf. Er is niet een of ander ‘handboek soldaat’ waar de marsroute in staat. Dus gaan we fouten maken, onvermijdelijk. Maar dat we in hoog tempo van praten naar doen moeten, staat niet meer ter discussie. Dat we nog heel veel kennis moeten ontwikkelen ook. Daarom gaan we elkaar nu en in de toekomst vast nog vaak zien. Want alleen dan krijgen we de transitie die we willen. «

Jan Jonker is hoogleraar Duurzaam Ondernemen aan de Radboud Universiteit te Nijmegen. Zijn werk concentreert zich op de transitie van de economie richting duurzaamheid en circulariteit. Daarbij kijkt hij vooral naar de ontwikkeling van business modellen. Tegelijkertijd maakt hij zich zorgen over de snelheid en impact van de transitie die er maatschappelijk en economisch nodig is. Dat is ook de reden dat hij het Jaarcongres Transitiemanagement heeft bedacht wat op 21 november 2019 zal plaatsvinden in Burgers' Zoo (Arnhem)

Een dag vol inspirerende sprekers, mooie praktijkvoorbeelden en tools om de eigen transitie binnen jouw organisatie vorm te geven. Meer info: managementimpact.nl/transitiemanagement

Ook interessant: de collegereeks Circulaire Economie met Jan Jonker, start 5 november: collegecirculaireeconomie.nl

Tekst: Jan Jonker

Interessant artikel? Deel het: