Zonnestroom noodzakelijk bij verduurzaming TPN-West Nijmegen

16 oktober 2023 09:54

• Duurzaamheid & Innovatie

V.l.n.r.: Henk Westenend, Mark Huisman en Joke Westra: “De inpassing van zonnestroom zal een mix zijn van maatwerk per bedrijfslocatie naast een TPN-brede en structurele aanpak.”

Trade Port Nijmegen West, oftewel TPN-West, is een van de grotere bedrijventerreinen in Gelderland. De ambitie is dat het bedrijvenpark in 2030 energieneutraal, circulair en klimaatbestendig is. Hierbij is de inpassing van zonnestroom van groot belang.

Nederland werkt aan een nieuwe energiemix, voor 80 procent bestaand uit elektriciteit en voor 20 procent uit gas en hernieuwbare bronnen. Het is een ongekende uitdaging, want de vraag naar elektriciteit blijft stijgen door verduurzaming, economische groei, de woningbouwopgave en verdergaande digitalisering. Tevens willen meer bedrijven en particulieren hun duurzaam opgewekte stroom aan het stroomnet leveren, waardoor dit op bepaalde tijden en plekken vol zit.

‘Zelf stroom opwekken is een deel van de oplossing, maar er zijn ook collectieve oplossingen te bedenken’

Decentrale energiesystemen plus verzwaring en uitbreiding van het stroomnet moeten de oplossing bieden. Met dit doel wordt onderzocht in hoeverre in Gelderland zes Smart Energy Hubs als decentrale energiesysteem kunnen worden opgezet: InnoFase Duiven, De Mars in Zutphen, Brick Valley omgeving Zevenaar en Lingewaard, Lorentz te Harderwijk, Harselaar Barneveld en TPN-West Nijmegen.

TPN-West is een bedrijvenpark met kantoorfaciliteiten, groothandelsactiviteiten en zware industrie. Zoals elk bedrijventerrein is het een diverse biotoop waar op elk vlak permanent beweging is. Er vestigen zich nieuwe bedrijven, er stoppen bedrijven, bestaande bedrijven breiden uit, bedrijfsprocessen worden heringericht.

Medio januari 2023 tekenden TPN-West, gemeente Nijmegen en Beuningen, provincie Gelderland, de HAN (Hogeschool Arnhem-Nijmegen), VNO/NCW, The Economic Board en de Rabobank een Green Deal. Deze triple helix samenwerking tussen ondernemers, overheid en onderwijs & onderzoek moet ertoe leiden dat ‘…ondernemers vorm kunnen geven aan duurzaam ondernemen (…) klimaatadaptatie, circulaire economie en energietransitie’, aldus de Green Deal verklaring.

Duurzame elektrificatie

Verduurzaming van TPN-West levert een substantiële bijdrage aan de groene ambities en energiezekerheid, van cruciaal belang voor bedrijven en huishoudens. “We willen steeds meer zonnestroom structureel inpassen in TPN-West”, vertelt Henk Westenend, strategisch beleidsadviseur Duurzaamheid Bedrijven bij de gemeente Nijmegen. “Denk aan het opwekken van zonnestroom voor eigen gebruik het leveren van opgewekte zonne-energie aan collega bedrijven en het bufferen van elektriciteit met batterijen.” Hij vervolgt: “We geven al werkende vorm en inhoud aan de duurzaamheidsambities, rekening houdend met de ondernemingsambities. Verduurzaming op energiegebied wordt een steeds belangrijker aspect van ondernemen. En bedrijven willen best verduurzamen, maar lopen tegen grenzen van wet- en regelgeving, een gebrek aan technische expertise en door netcongestie.”

“Het probleem is urgent”, stelt Joke Westra, senior onderzoeker en docent Energietechniek aan de HAN. “Bedrijven op TPN-West kunnen door netcongestie niet of nauwelijks hun netaansluiting uitbreiden, omdat ze bijvoorbeeld van het gas af willen of graag overschakelen op elektrische voertuigen. Ook terugleveren aan het stroomnet is onmogelijk wegens de congestie. Het is een rem op zowel de verduurzaming als op hun bedrijfsactiviteiten.”

Het was voor de gemeente Nijmegen aanleiding aan de HAN te vragen onderzoek te doen naar de mogelijkheden voor technische inpassing van zonnestroom op TPN-West. Twaalf studenten, afkomstig uit de studierichtingen Industrieel Product Ontwerpen, Elektrotechniek en Embedded Systems Engineering onderzochten, met begeleiding van Westra, bij een aantal bedrijven de huidige situatie, de kansen en de mogelijkheden.

‘We willen steeds meer zonnestroom structureel inpassen in TPN-West’

“Al onderzoekend ontdekten we dat delen van de bestaande elektrische energie-infrastructuur niet openbaar in kaart zijn gebracht”, zegt Westra. “Fysiek is het een spaghetti van kabels en verbindingen die in de loop van de jaren zijn aangelegd, voor huidige en van voorbije activiteiten. Daarnaast raken ondernemers verzeild in een web van wetten, regels en verantwoordelijkheden. Door de energietransitie is het hele systeem in beweging. Daarmee is het moeilijk in te schatten voor ondernemers waar ze terecht kunnen voor informatie over de juridisch ontwikkelingen, de implicaties van netverzwaring door de netbeheerders en op het gebied van uitvoering van verduurzamingsactiviteiten voor hun eigen bedrijf. Wie bepaald nu wat? De netbeheerder, de gemeente, het bedrijf? En welke verantwoordelijkheden zijn er? Wat is de wet- en regelgeving nu en wat zit er beleidsmatig in de pen? Wat betekent dat als ik iets wil aanpassen? Nu doen of beter even wachten?”

Energiezelfstandig

“Een aantal bedrijven op TPN-West heeft de daken de voorbije jaren al vol gelegd met zonnepanelen. Zij wekken hun eigen energie op en leveren in een beperkt aantal gevallen aan collega bedrijven”, vertelt Mark Huisman. Hij is directeur eigenaar van Mark Huisman Logistics, een internationaal transportbedrijf met op- en overslagfaciliteiten voor klanten. Hij noemt zichzelf enerzijds enthousiast, anderzijds afwachtend.

Zijn bedrijf is gevestigd in een modern pand. “Opgeleverd in 2019, goed geïsoleerd en voorzien van energiezuinige installaties. De dakconstructie is ontworpen met het oog op het plaatsen van zonnepanelen”, schetst hij. “Ik wil graag investeren in duurzame oplossingen en zelfvoorzienend worden wat betreft energie. Sterker, ik zie mogelijkheden de locatie op termijn te laten functioneren als duurzaam overslag- en laadstation. Een plek waar de lading van grote (diesel)trucks wordt overgeheveld in kleinere elektrische voertuigen die, door ons voorzien van zonne-energie, stadinwaarts goederen afleveren.”

De plannen van Huisman vereisen forse investeringen in zonne-energie. “Vraag is, verdien ik die investering terug. Inmiddels ben ik door drie bureaus geadviseerd over zonnestroom, ze schetsen alle drie een verschillend scenario omtrent de wet- en regelgeving en dus het investeringsrisico. Toch start ik, ondanks de onzekerheden, begin 2024 met het leggen van zonnepanelen. Binnen vier jaar wil ik energiezelfstandig draaien.”

Westra knikt hem aanmoedigend toe. “Puur technisch kan er veel, en wat nu nog toekomstmuziek is kan snel toepasbaar en betaalbaar zijn. Wat blijft is de onzekerheid rond de energiepolitiek en wetten en regels. De inpassing van zonnestroom zal sowieso een mix zijn van maatwerk per bedrijfslocatie naast een TPN-brede en structurele aanpak.” Westra haalt de aanbevelingen uit het onderzoek van de HAN aan: “De netcongestie bemoeilijkt het inpassen van zonnestroom, omdat terugleveren vaak niet kan. Tegelijk maakt dit de toepassing ervan noodzakelijk. Zelf stroom opwekken is een deel van de oplossing, maar er zijn ook collectieve oplossingen te bedenken, bijvoorbeeld door energie management systemen en opslag en herverdeling van opgewekte zonne-energie. Dat is een ingewikkelde puzzel, omdat je als bedrijven je energievraag op elkaar moet afstemmen om zo een permanent beschikbare energiestroom te genereren.”

“Pasklare oplossingen zijn er niet, maar dankzij onderzoek als dat van de HAN, in samenwerking met ondernemers en de overheid, zetten we wel weer een stap op de weg naar het gefaseerd vorm en inhoud geven aan het beoogde duurzame en slimme energiesysteem”, schetst Westenend de oplossingsrichting. “Zo ontstaat al werkende weg een zo evenwichtig en duurzaam mogelijk energiesysteem dat ook in de toekomst kan stand houden.” «

Tekst en fotografie: Huub Luijten

Interessant artikel? Deel het: