Energie is onderdeel van de business

11 oktober 2018 09:49

Ondernemers uit het midden- en kleinbedrijf krijgen volop te maken met de gevolgen van de energietransitie. Als gevolg van Parijse klimaatakkoorden gaan we met z’n allen van fossiele brandstoffen over naar duurzame energie. Dat is een ingrijpende operatie. Deskundigen spraken er over bij de Omgevingsdienst Regio Nijmegen. “Energie is onderdeel van de business”, zoals een van de gesprekspartners het uitdrukte.

Harry Crijns is directeur-eigenaar van Crijns Energy Controlling dat sinds 2006 bezig is met het ontwikkelen en in de markt zetten van energiebesparende maatregelen als een dienst. Puur door klimaatbeheersing weet het bedrijf tientallen procenten energiebesparing te realiseren. In Nijmegen doet het bedrijf dat onder andere voor gemeentelijke gebouwen in de binnenstad.

Harry Crijns ziet de energietransitie als de aanjager van de derde industriële revolutie: “We gaan onze ‘oude’ energieopwekking verkopen en beginnen kleinschalig met nieuwe energiecoöperaties. Waar nu nog hoogspanningsmasten van de grote centrale energieleveranciers staan, komen misschien windmolens. Gemeenten en wijken gaan hun eigen energie opwekken. Er komen kleinschalige burgerinitiatieven. Bewoners en ook ondernemers gaan zelf investeren in het opwekken van duurzame energie.”

Gasbrief

Anne Hurkens is het daar mee eens. Ze is projectmedewerker van Power2Nijmegen. Dat is een netwerk van allerlei partijen die gezamenlijk de energietransitie willen versnellen. Er zijn volgens haar gericht overheidsbeleid en financiële constructies nodig om de transitie van de grond te krijgen. Ze vult aan op Harry Crijns: “Minister Wiebes heeft een gasbrief gestuurd naar tweehonderd grote bedrijven. Dat heeft ons enorm geholpen in ons verhaal over waarom we van het aardgas af moeten. We moeten ons realiseren dat de hele leefomgeving gaat veranderen. Daar komt weerstand tegen, kijk naar de plaatsing van windmolens of zonnevelden. Alleen zonnepanelen op bedrijfsdaken levert geen maatschappelijke weerstand op maar dat is nu juist moeilijk te realiseren. Dat komt omdat er meerjaren investeringen nodig zijn terwijl bedrijven niet weten hoe lang ze in hun pand blijven.”

Windmolens

Nederland begint te wennen aan zonnepanelen, maar windmolens wil bijna niemand in zijn achtertuin. Het is moeilijk vergunnen als er zoveel maatschappelijke weerstand is, weet Gérard Bouman. Hij is directeur van Omgevingsdienst Regio Nijmegen (ODRN). Dat is een gemeenschappelijke regeling die het beleid van provincie en regionale overheden uitvoert en controleert.

Jan-Willem Romijnders is directeur van installatiebedrijf Romijnders. Hij vindt dat de overheid op z’n strepen moet gaan staan: “De hele energietransitie is noodzaak, daar moeten we ons bewust van zijn. Als we onze mindset niet aanpassen dan gaan we er onvoldoende snel komen. Technisch is alles mogelijk, maar gaat de overheid in dezelfde snelheid mee? Dat zal bepalend zijn. De overheid moet opschalen in wet- en regelgeving. Want als je denkt dat je er onderuit kunt komen is de weerstand tien keer zo groot dan als je weet: dit gaat gebeuren. Door strikte regelgeving verandert de weerstand in oplossingsgericht denken. Dan gaan we niet vechten tegen de windmolens maar nadenken waar we ze neer gaan zetten.”

Anne Hurkens: “Juist. De overheid moet lef tonen. Zonder de juiste stimulans van de overheid gaan we de doelstellingen voor de energietransitie nooit halen. De overheid moet de energietransitie stimuleren met bijvoorbeeld wet- en regelgeving, financiële prikkels, duurzaam inkopen en het ondersteunen en verbinden van initiatieven.”

Standaard

Gérard Bouman pleit voor een minimumstandaard voor duurzaamheid en hergebruik van energie, net zoals de ladder van Lansink, dat is in de afvalsector. “Bij bedrijven kan je gemakkelijk resultaten vastleggen en die als standaard voor de branche implementeren. Ik hoop ook dat er een landelijk klimaatakkoord komt met duidelijke afspraken in plaats van vage vergezichten. Waar werken we concreet naartoe? Een stip aan de horizon, daar hebben we iets aan”, vindt hij. Gérard Bouman vindt ook dat maatschappelijke ontwikkelingen meer met elkaar verbonden zouden mogen worden: “Er ligt een verbod op asbest daken per 2024. Wat houdt ons tegen om die asbestdaken te vervangen door daken met zonnepanelen?”

Drempelvrees

Marcel Budding brengt met een optimistisch geluid de discussie terug op de zonnepanelen. Woningcorporatie Talis heeft naar hij weet al 9000 zonnepanelen geplaatst, veelal gefinancierd met subsidies. Marcel Budding is mede-eigenaar van 100% Zonnig.nl, een bedrijf dat zich volledig richt op de verkoop en plaatsing van zonnepanelen. 100 % Zonnig.nl legt jaarlijks meer dan tienduizend zonnepanelen, vooral in de regio Nijmegen. “Bedrijven hebben nog vaak drempelvrees”, ervaart hij, “bedrijventerrein Bijsterhuizen heeft bijvoorbeeld megagrote daken, wat houdt ze tegen om zonnepanelen te leggen? Ze zijn misschien bang dat het dak inzakt, maar dat is vaak op te lossen met dakversterking en verbeterde hemelwaterafvoer. Bij één bedrijf op Bijsterhuizen bijvoorbeeld hebben ze vorig jaar 906 zonnepanelen geplaatst, na vernieuwing van het bitumen dak en het verlagen van de overstorten. Financiering is een heikel punt. Bedrijven willen groeien en gebruiken hun cash liever om die operatie te financieren. Maar banken zijn bereid om tot 80% van de investering te dragen, dus er is feitelijk geld genoeg. Energie is onderdeel van de business. Het is ook een licence to operate in de toekomst.” Marcel Budding hoopt dat de overheid het gebruik van vervuilende fossiele brandstoffen zwaarder gaat belasten. De terugverdientijd van investeringen in duurzame energie is vaak langer dan vijf jaar omdat de energieprijs heel laag is. Er zijn nu dus fossiele belastingen of nog subsidies nodig om de investeringen voor grote systemen rendabel te maken. En op termijn levert het sowieso geld op.

Bestaande bouw

Jan-Willem Romijnders ziet de grootste uitdaging in de bestaande bouw. Hij vraagt aandacht voor de particuliere woningbezitters. Hij ziet dat bij die doelgroep de plaatsing van een duurzame CV ketel in combinatie met de warmtepomp van een paar duizend euro al veel moeite kost. En in negen van de tien gevallen moet de bestaande woning ook beter geïsoleerd worden. “Dan ben je zo duizenden euro’s verder. Als de overheid daar niet in ondersteunt dan ben je onvoldoende snel. Er ligt nu een voorstel bij de Tweede Kamer voor gebouwgebonden financiering. Dat maakt het interessant. Dat gaat een boost geven voor particuliere woningeigenaren want dan kunnen ze de investering overdragen aan de volgende kopende partij”, zegt Jan-Willem Romijnders.

Stoer

Jonno den Engelsman doet graag een duit in het zakje als het gaat over betaalbare energieoplossingen. Hij is directeur-eigenaar van REXX Trading, een bedrijf in LED verlichting dat onder andere de webshop LedLampenDirect.nl exploiteert en tevens zelf LED lichtbronnen en armaturen produceert onder het eigen kwaliteitslabel YPHIX. “Met LED verlichting dragen we bij aan het verduurzamen van de samenleving en het omlaag brengen van het energiegebruik. Dat kunnen bedrijven en particulieren versneld doen want de prijzen van LED verlichting zijn zo laag geworden dat gebruik van gloeilampen of halogeen nu echt onnozel is geworden. De overstap naar LED verdient zich binnen de kortste keren terug. En inmiddels is de kwaliteit en de kleur van het licht evengoed zo niet beter dan de oude, traditionele verlichting.” Jonno den Engelsman vindt dat de energietransitie niet gebaat is bij een streng boetebeleid van de overheid, maar juist wél met “het stoer, hip en happening maken van duurzaam energiegebruik.” Hij ziet Max Verstappen al furore maken in een elektrische Formule 1 auto. Een eigentijds boegbeeld als ambassadeur helpt om ook de jongere generatie te enthousiasmeren. “En begin eens bij jezelf. In dit overheidsgebouw kan zeventig procent bespaard worden als je de oude TL-buizen vervangt door LED verlichting. Als organisatie naar je medewerkers en als overheid naar je burgers, je moet laten zien dat je zelf staat voor een duurzamere samenleving”, stelt Jonno den Engelsman.

Onderwijs

Christien Lokman is programmamanager sustainable energy and environment bij de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN). Sustainable gaat wat haar betreft over duurzame, betrouwbare en betaalbare energie. Het gaat ook over mobiliteit en de bewoonde omgeving, circulaire en biobased economy en over de Human Capital Agenda. Onderwijs, onderzoek en bedrijfsleven moeten volgens haar samenwerken om de duurzame ontwikkelingen vorm te geven. De HAN doet dat met lectoraten. Ze vertelt: “We hebben voldoende technische kennis om innovaties te doen slagen. Maar hebben we ook voldoende professionals? We zien bij de techniekrichtingen dat het aantal instromende studenten telkens wat daalt en dat het moeite kost om een gelijk aantal, laat staan meer instroom te krijgen. De energietransitie leeft nog niet zo bij havisten. Die hebben niet het gevoel dat het een fantastische uitdaging wordt om hier aan mee te mogen werken. ’t Lijkt mij fantastisch. Maar die jongeren beleven dat niet zo.” Christien Lokman ziet het als een uitdaging om aansprekend onderwijs aan te bieden. Dat kan helpen om de instroom van studenten te vergroten. “Daartoe gaan we steeds meer naar een hybride onderwijsvorm waarbij studenten in de directe nabijheid van bedrijven onderwijs krijgen en in de praktijk kunnen bijdragen aan onderzoek en innovatie. Verder is bij Aliander een associate degree ontwikkeld. Havisten en zij-instromers krijgen er een tweejarig programma met baangarantie, dat is toegespitst op de dagelijkse praktijk van Alliander. Dat soort programma’s zijn goed voor studenten die niet een vierjarig programma willen doorlopen en goed voor bedrijven die versnelt een toename in personeel met de juiste kennis kunnen realiseren.” Den Haag draagt ook een steentje bij. Dit jaar geldt voor het eerst een halvering van het collegegeld voor eerstejaars techniekstudenten.

Zonnig

Tot slot van de discussie kijken de gespreksdeelnemers vooruit. Marcel Budding schetst, schatplichtig aan de naam van zijn bedrijf, een zonnig beeld: “Over tien jaar staan er rond Nijmegen tientallen windmolens, liggen de daken op Bijsterhuizen en andere bedrijventerreinen vol met zonnepanelen en op ongebruikte grond staan zonneparken. Er zijn opslagfaciliteiten voor tijdelijke overschotten en voor nachten en windstille bewolkte periodes. Voorbereidingen voor echte seizoensopslag van energie zijn dan in volle gang. Nijmeegse inwoners en bedrijven schaffen alleen nog elektrische auto’s aan. Lokale overheden maken samen met het bedrijfsleven een planning per jaar en zien toe op implementatie van het plan.” Gérard Bouman: “In 2021 is er een nieuwe Omgevingswet. Dan gaan onze medewerkers niet langer de boer op om te vertellen hoe het allemaal moet maar hebben we een serieus en volwassen gesprek met de omgeving over de initiatieven daar.” Gérard Bouman gelooft in bindende heldere afspraken per branche of sector om energiewinst te behalen.

Jonno den Engelsman: “Een cash out in energiezuinige maatregelen wordt altijd tegen het licht gehouden van de volgende fase in de groei van het bedrijf. Het kan niet en en. Maar met consequente maatregelen en bankfinanciering kan energietransmissie versneld worden.” Gérard Bouman: “En gedrag belonen. Dat gebeurt nog te weinig.”

Goedkoop gas

Anne Hurkens: “We hebben goedkoop gas en dat maakt het moeilijk om een businesscase rond te krijgen. De financiële besparing is lager dan in andere landen. De landelijke overheid kan energiezuinige zaken minder belasten en andere meer. En gemeente kunnen zelf constructies opzetten en met banken praten om financiële belemmeringen weg te nemen.” Ze plaatst nog wel een kritische kanttekening: ”Getallen voor energiebesparing zijn vrij makkelijk te berekenen en roepen weinig weerstand op. Maar als je zegt we willen de windmolens op die plekken realiseren dan wordt het een ander verhaal.” Marvel Budding: “Je moet ook niet opgeven als overheid. Soms is er een instrument, dat wordt een tijdje uitgerold en dan wordt er weer wat anders geprobeerd. Het zou wat minder vrijblijvend mogen. Als overheid moet je ontwikkelingen soms afdwingen.”

Harry Crijns: Energietransitie staat of valt (altijd weer) met de beschikbaarheid van kapitaal. De industrie noemt de concurrentiepositie als argument om de kostprijs niet omhoog te laten gaan en zoekt compensatie. Maar de energiebesparende maatregelen leveren ook geld op. Laten we dus maar beginnen.”

Jan-Willem Romijnders bespeurt toch veel welwillendheid, met name bij corporaties: “Maar ik zie wel dat ze allemaal het wiel aan het uitvinden zijn. Krachten bundelen en conceptmatig te werk gaan biedt een snellere kans van slagen. Krachten bundelen is ook voordeliger in verband met gezamenlijke inkoop. Een warmtepomp plaatsen is financieel in veel gevallen nog niet interessant. Wij doen het wel, leggen er geld op toe, maar doen het om ervaring op te doen. Als de gebouwgebonden financiering rond komt dan verwacht ik dat meer mensen kiezen voor de warmtepomp.”

Christien Lokman: ”Ons lectoraat meet- en regeltechniek doet ook onderzoek naar het goedkoper én stiller maken van de warmtepomp. Dat zijn factoren die meewegen in de aanschaf.”

Jonno den Engelsman kijkt ook naar de jeugd: “Laat de vlogger maar met z’n camera de windmolen in gaan of de fabriek bezoeken waar zonnepanelen of LED lampen gemaakt worden. We moeten de jongeren met hun eigen communicatiemiddelen aanspreken. Dan gaat het pas echt leven.” Marcel Budding komt tot slot nog met een praktisch argument: “Veel gemeenten hebben een duurzaamheidslening. In veel gevallen is de besparing per maand groter dan de aflossing plus rente voor die lening. Als dat kwartje valt bij particulieren hebben ze geen reden meer om nee te zeggen.”

Interessant artikel? Deel het: