Bruggen slaan via het aanbestedingsrecht
11 juni 2019 15:44
Nog maar vijf jaar geleden konden overheden rekenen op een groot aantal inschrijvers voor elk bouw- of infrastructuurproject. Met het verdwijnen van de crisis lijkt ook de animo voor aanbestedingen geminimaliseerd. Bouwbedrijven kiezen liever voor private opdrachtgevers, uit onvrede over de hoge tenderkosten en lage marges. Er is grote behoefte aan een nieuw evenwicht op de aanbestedingsmarkt. Daarvoor is in de eerste plaats meer dialoog nodig tussen de partijen. De expertise van een specialist aanbestedingsrecht kan helpen die dialoog vlot te trekken.
Tekst: Jeroen Kuypers
Jan Michiel Hebly is al sinds de jaren negentig actief in de bouwsector als juridisch adviseur. Hij kent het aanbestedingsrecht nog uit de tijd dat het min of meer in de kinderschoenen stond. “Eigenlijk dankt het zijn bestaan aan het ontstaan van de interne markt in Europa,” zegt hij. “Vanaf toen mochten bouwbedrijven uit heel de EU inschrijven op aanbestedingen in Nederland. Daarvoor moest natuurlijk een volledige gelijkwaardigheid worden gecreëerd. Overleg tussen inschrijver en aanbesteder was absoluut uit den boze, want dan zou een Nederlands bedrijf altijd in het voordeel zijn boven een Spaans of een Duits. Pas heel geleidelijk werd dat losgelaten. De richtlijn uit 2014 bijvoorbeeld laat een zogeheten ‘concurrentiegerichte dialoog’ toe. Ondertussen is dat onderlinge wantrouwen ook niet meer nodig omdat het lokale voordeel verdwenen is. De meeste bouwbedrijven die internationaal actief zijn hebben buitenlandse dochterondernemingen opgericht. Ook als een Spaans bedrijf hier aanbesteedt zit er tegenwoordig een Nederlandse medewerker mee aan tafel.”
Hoogleraar aanbestedingsrecht
Mr. Hebly heeft de ups-and-downs van de bouwmarkt vanaf de zijlijn meegemaakt. De enorme hausse toen het ene na het andere nieuwe stadskantoor, spoortracé of tunnelcomplex uit de grond werd gestampt, maar evengoed de diepe dip toen de bouw na de financiële crisis van 2008 zo goed als tot stilstand kwam. Jarenlang was hij uitsluitend als advocaat actief voor zowel marktpartijen als overheden, maar vanaf 2003 is hij dat ook als hoogleraar Bouw- en Aanbestedingsrecht aan de universiteit van Leiden. Hij bestudeert en becommentarieert de ontwikkelingen op zijn vakgebied. Jan Michel Hebly publiceert artikelen over de evolutie van het aanbestedingsrecht en past in zijn juridische praktijk de nieuwste inzichten ook zelf toe “En aangezien het Europees is, is alle jurisprudentie van belang. Een uitspraak van een rechter in Litouwen heeft evengoed effect voor ons land als één in Spanje. Gelukkig worden op last van Brussel alle uitspraken in het Nederlands vertaald en gepubliceerd.”
Sterker staan
Een kleine dertig jaar na het openstellen is zowel de interne markt als het aanbestedingsrecht volwassen geworden. Toch verlopen de aanbestedingen zelf lang niet altijd even vlot, door het gebrek aan evenwicht op de markt. “Tijdens de crisis vielen de staartkosten soms zo laag uit dat een bouwbedrijf een negatief rendement maakte op een aanbesteding. Bouwers bleven toch inschrijven om hun mensen maar aan het werk te houden. Nu hebben we te maken met sterk stijgende materiaalkosten en leidt dát weer tot problemen, want wie gaat die meerkosten op zich nemen? De diensten van een juridisch adviseur kunnen dus een groot verschil maken, en zeker niet alleen achteraf, als het conflict al manifest is geworden. Wij kunnen met name in de voorbereidende fase veel problemen voorkomen, alleen al door ervoor te zorgen dat de juiste formuleringen gekozen worden, zodat je sterker staat in onderhandelingen.”
Ervaring in het veld
De meerwaarde van een juridisch adviseur hangt natuurlijk in de eerste plaats af van zijn kennis. Het aanbestedingsrecht is een specialistisch onderdeel dat een jurist pas na jaren extra studie onder de knie heeft. Maar minstens zo belangrijk is de ervaring in het veld, zegt Jan Michel Hebly: “Je moet weten hoe onderhandelingen verlopen, hoe het er bij overheden en bij bouwbedrijven aan toe gaat en welke belangen er spelen. Daarom moet je als advocaat voor beide kanten gewerkt hebben. Pas dan komt je expertise werkelijk tot zijn recht.”
De opdrachtgevers zien het aanbestedingsrecht vaak als een typisch grootstedelijk specialisme. Je zult wel naar de Zuidas in Amsterdam moeten om een jurist van niveau te vinden, denken ze. Dat is niet meer zo, zegt Hebly: “Ik heb inderdaad jaren praktijk gehad in Rotterdam maar dankzij Benthem Gratama doe ik dat nu in Zwolle. Je hoeft als ondernemer niet langer naar de Randstad om iemand als ik in de arm te nemen. Ik zit in de regio, nog net niet om de hoek maar toch zo goed als.”
Meer informatie?
Heeft u vragen over aanbesteden of wilt u zich voorbereiden? Neem dan contact op en wij helpen u graag verder. Ook is het mogelijk om een incompany training te verzorgen.
038 428 00 77
Reacties op dit artikel
Reactie plaatsen? Log in met uw account.