Drenthe circulair biedt kansen!

20 juli 2017 09:48

‘Er gebeurt veel, er ontstaan verbindingen en er is op allerlei terreinen samenwerking, maar er moet nog veel gebeuren om Drenthe echt duurzaam te maken.’ Die conclusie werd getrokken na afloop van het tafelgesprek dat Duurzaamheid en Innovatie als thema had.

De locatie past perfect bij het thema: Area Reiniging in Emmen trad op als gastheer en dit bedrijf heeft in de afgelopen jaren een ware transitie naar duurzame afvalverwerking gemaakt. “Maar, wat is eigenlijk duurzaam?”, zo reageert Jan Schuttenbeld van de Drentse Recycling Maatschappij in Emmen op de eerste stelling. “Als je vraagt of wij energiezuinig werken, ja zoveel mogelijk, maar het kan altijd beter. Duurzaamheid heeft voor ons echter ook met personeel te maken, ons belangrijkste gereedschap waar we op een goede manier mee om willen gaan. En duurzaamheid betekent ook dat je zorgvuldig met je omgeving omgaat.”Gerard Krikken van het Alfa-college, een organisatie met 1.200 personeelsleden, werkzaam in 3 regio’s en gebruik makend van vele gebouwen, zegt dat het thema duurzaamheid zeker op de agenda staat en dat er stappen worden gemaakt. “Bij ver- en nieuwbouw kijken we bijvoorbeeld naar zo duurzaam mogelijk bouwen.” Als voorbeeld noemt hij het gebouw aan de Voltastraat in Hoogeveen. Het gebouw wordt onder de noemer ‘Volta 2020’ verbouwd en hierbij wordt het Alfa-college ondersteunt door de organisatie NICE (Noordelijk Innovatielab Circulaire Economie). “Daarnaast besteedt het Alfa-college structureel aandacht aan de gezondheid van medewerkers en studenten en wordt van al onze gebouwen de ecologische foodprint in kaart gebracht. We zijn derhalve op weg, maar zijn er nog lang niet.”

“In onze gemeente gebeurt veel. Zowel binnen de gemeente als in de samenleving”, zegt Harriët Hof van de gemeente Emmen. “We moeten elkaar alleen nog veel beter leren vinden, zodat we elkaar kunnen versterken. De gemeente heeft een energienota opgesteld, waarin we onze ambities rondom energiegebruik hebben vastgelegd. We hebben een eerste stap gezet in het opstellen van een roadmap voor Circulaire Economie. Maar, we moeten het met elkaar doen, waarbij de gemeente de rol heeft van aanjagen, faciliteren en het verbinden en door de dialoog op gang te brengen.”

Impact

“Duurzaamheid speelt een zeer belangrijke rol binnen onze eigen bedrijfsvoering en wij willen hiermee ook een voorbeeldrol vervullen in de markt”, zegt Jarno Luttikhuis van ABN AMRO. “We doen intern al heel veel, maar de meeste impact kunnen we uiteraard realiseren middels de beleggingen van onze klanten en onze kredietverlening. Duurzaamheidsaspecten spelen hierbij een grote rol en hieraan wordt veel aandacht besteed in ons beleid. Daarnaast zijn we regelmatig met ondernemers in overleg rondom het thema circulaire economie, dat zet ondernemers aan het denken. We zien dan ook dat businessmodellen aan het veranderen zijn, bij deze nieuwe businessmodellen horen ook andere financieringsmodellen. We zetten hier als bank vol op in. Ik denk dat zeker tachtig procent van de mkb-bedrijven duurzaamheid inmiddels hoog op de strategische agenda heeft staan.”Gastvrouw Alfride Groenewold, algemeen directeur van Area Reiniging, zegt dat Area geen afvalverwerker meer is. Immers, van bijna alle afvalstromen worden inmiddels grondstoffen gemaakt. “We zijn uitvoerder van het CE-programma (Circulaire Economie – red), met als doel om in 2050 een volledig hergebruik van grondstoffen te realiseren. Area is door en door duurzaam en heeft een missie: van afval naar grondstoffen. Afval was vroeger een probleem, maar is nu een kans, die boodschap is bij ondernemend Drenthe binnen gekomen.”

“De Kamer van Koophandel bevindt zich in een transitieproces”, geeft Pieter Diphoorn aan. “Zo focussen wij ons steeds meer op digitale dienstverlening. We hebben daardoor minder gebouwen nodig en maken minder kilometers. Desondanks komen veel ondernemers nog naar ons toe en ook dat willen we terugbrengen. Heel veel zaken kunnen al vanachter de computer plaatsvinden, dat willen we stimuleren. Daarnaast dragen we de thema’s duurzaamheid en circulaire economie naar onze klanten uit, met als doel dat men erover na gaat denken, in actie komt of de volgende stap maakt in duurzaam ondernemen. Duurzaam ondernemen biedt namelijk interessante businesskansen.”

Businessmodel

Volgens Bram Amsing van Amsing Energie Advies is een bedrijf en/of organisatie 100% duurzaam wanneer hij geen CO2 uitstoot heeft en ook anderzijds niet belastend is. “Daar moeten we naar toe. In 2050 moet de CO2 uitstoot met 95 procent zijn afgenomen. Deze reductie is nodig om de nu gaande klimaatverandering een halt toe te roepen. Dit betekent in de praktijk dat we in 2050 nagenoeg geen gebruik meer mogen maken van fossiele brandstoffen als aardolie, aardgas en steenkolen.” Bij het MKB Fonds Drenthe leeft het thema anders, moet Emmy Saimi-Roozeboom toegeven. “We hebben het er wel over met ondernemers die bij ons aankloppen, maar duurzaamheid alleen is niet doorslaggevend. Er zijn veel mooie ideeën om te verduurzamen, maar er moet wel een businessmodel zijn, anders is het niet houdbaar op de lange termijn en dat is dan weer niet duurzaam. Ja, de uitdagingen zijn groot. We stimuleren innovaties natuurlijk wel, mits er een verdienmodel achter zit.”

“Dat zien wij als kans”, vult Luttikhuis van ABN AMRO aan. “We zien in de maatschappij dat bezit minder belangrijk wordt, je betaalt voor gebruik. Dat betekent dat ondernemers anders moeten gaan denken. Daar willen wij op inspelen en met onze kennis van sectoren denken we mee over nieuwe businessmodellen.”

Koppeling

“Innovatie is de motor tot groei”, vindt Groenewold van Area. “Wat mij opvalt is dat de toegang tot reeds bereikte resultaten lastig is, daar kan nog wel een stap in worden gemaakt.” Pieter zegt dat er wel overzichten zijn waarin honderden CE-innovaties staan. “Ook dicht bij huis gebeurt er al heel veel, wat ondernemers kan inspireren.” Groenewold pleit in dit kader voor een koppeling tussen ondernemers, onderwijs en overheid. “Daar ligt voor Drenthe een uitdaging. We moeten meer samenwerken om elkaar te versterken. Wij zien nog steeds te weinig ondernemers die de klik maken met de grondstoffen die wij produceren. Het is belangrijk te weten welke grondstoffen er nodig zijn voor de regionale economie en waar die zich bevinden.”

Bewust

Iedereen lijkt het tegenwoordig over duurzaamheid te hebben en die sticker ook te pas en te onpas op producten, diensten, bedrijven en organisaties te willen plakken. Dreigt het gevaar dat de term duurzaamheid een containerbegrip wordt en daardoor aan kracht inboet? Amsing deelt dat gevoel niet. “Waar het om gaat is dat ondernemers zich bewust worden van het belang van een duurzame economie en samenleving. Ik heb de indruk dat men daar steeds meer mee bezig is en dat is goed.”

“We merken het zeker in onze samenleving”, voegt Hof (gemeente Drenthe) toe. “Ik merk wel dat veel mensen een beetje moe worden van het woord duurzaamheid, wellicht omdat het te pas en te onpas gebruikt wordt. Maar, er is zeker wat gaande en dat is positief. Er is interesse bij mensen om iets met duurzaamheid te doen. Men realiseert zich steeds beter dat we niet op dezelfde wijze door kunnen gaan. In de boodschap zoeken we altijd naar formuleringen die wel aanslaan bij de doelgroep; zo moeten we de bouwwereld ervan gaan overtuigen dat er veel geld valt te verdienen in de verduurzaming van de bestaande bouw.”

“Het leeft meer dan ooit tevoren”, voegt Groenewold toe. “Duurzaamheid is niet meer louter het primaat van de linkse hoek. Je ziet de bewustwording in alle hoeken en gaten van de samenleving toenemen. Voedsel, energie, mobiliteit, grondstoffen, veel is in ontwikkeling.”

Volgens Diphoorn (KvK) is alles duurzaam aan het worden. “Ondernemers moeten daadwerkelijk laten zien wat ze doen en dat toonbaar en meetbaar maken.” Saimi:” En handel daar dan ook naar, anders loop je de kans dat mensen het begrip duurzaamheid gaan wantrouwen.”

“Daarom vroeg ik aan het begin van dit gesprek ook wat de term duurzaam eigenlijk inhoudt”, zegt Schuttenbeld. “Ik vind dat elk bedrijf met duurzaamheid bezig zou moeten zijn, het moet tot de normale bedrijfsvoering gaan behoren, maar wat gebeurt er als daardoor een product vijf cent duurder wordt, dus als het op de knikkers aankomt?”

Maatregelen

Amsing:”Dat klopt wel. Heel veel bedrijven maken pas stappen met duurzaamheid als het financieel interessant is. Dat is jammer. De overheid heeft daarom wetgeving aangenomen (voortkomende uit de eerdergenoemde afspraken in Brussel en Parijs), die bedrijven dwingen bepaalde maatregelen te nemen. Zo geldt voor middelgrote en grote bedrijven inmiddels de verplichting om mogelijke energiebesparende maatregelen, waarvan de terugverdientijd minder dan vijf jaar is, ook daadwerkelijk uit te voeren. Anders kun je problemen krijgen met je omgevingsvergunning. Omgevingsdiensten en/of gemeente gaan hierop toezien.” Saimi denkt dat het zo’n vaart niet zal lopen. “Omdat het moeilijk te handhaven is.” Groenewold vindt dat duurzaamheid geen containerbegrip aan het worden is. “Heel veel partijen zijn er mee bezig, inclusief vele burgers. De bewustwording neemt toe, het begint steeds meer te leven. De markt is druk bezig met die transitie, waarbij de overheid de prikkels geeft.” “Neem als voorbeeld Thomas Rau, een voorloper op het gebied van Circulaire Economie”, zegt Krikken (Alfa-college). “Hij past materialen toe die zich lenen voor hergebruik en kijkt bij ver- of nieuwbouw naar materialen uit het ‘oude’ gebouw die hergebruikt kunnen worden. Bovendien stelt hij eisen aan de leverancier ten aanzien van duurzaamheid.”

Maar, niet alleen de burger beïnvloedt de veranderende houding, zeker ook de overheid speelt daarin dus een rol. Schuttenbeld:” Kijk maar naar het afval. Vanaf 1994 is het verboden puin te storten, vanaf dat moment was dat ook echt passé. Inmiddels wordt veel puin hergebruikt. Kortom, het is goed dat bepaalde zaken verplicht worden, dat stimuleert alleen maar.”

Subsidie

“Ik geloof in subsidie als aanjager en versneller van de circulaire economie”, vult Luttikhuis aan. “Een goed voorbeeld is de SDE+ subsidie voor onder andere de zonne- en windparken. Mede dankzij de subsidies is de bouw daarvan goed op gang gekomen. Door schaalvergroting, innovatie en efficiency zijn de kosten voor de bouw inmiddels flink lager dan voorheen. Dat kan op veel meer terreinen gaan gebeuren.” Dat de term duurzaamheid steeds meer in de haarvaten van de samenleving gaat zitten, staat volgens Krikken wel vast. “Binnen het middelbaar beroepsonderwijs en dus ook het Alfa-college worden bijvoorbeeld keuzedelen ‘duurzaamheid in het beroep’ aangeboden. Zo worden er diverse projecten uitgevoerd die zich richten op energie en duurzaamheid. Studenten worden betrokken bij het ontwerp van energie neutrale woningen en ze voeren energiescans uit voor particulieren, bedrijven en instellingen. Verder hebben we het project Energy Challenge. Een ‘wedstrijd’ tussen scholen, met als doel zoveel mogelijk energie te besparen en basisschoolleerlingen bewust te maken van energiebesparing en duurzaamheid. Studenten van het Alfa-college begeleiden dit project.” Amsing: “Onze kinderen groeien er meer mee op, zij weten straks niet anders dan dat ze zuinig moeten omgaan met producten en grondstoffen.” Schuttenbeld betwijfelt dat. ”Mijn ervaring met een aantal projecten op scholen is dat de jeugd amper met duurzaamheid bezig is. We stellen altijd de vraag of ze nagedacht hebben over een tweede of derde leven van een product. Het antwoord is dan steevast: nooit. Het zit dus nog niet in hun dna.” “Ik denk dat de jeugd op dit gebied verder is dan wij denken”, voegt Luttikhuis toe. “Kijk maar naar het delen van bezit, de jeugd groeit op in een deeleconomie, met initiatieven als Air BnB en Uber. Hierdoor worden bestaande middelen beter benut, dat neemt alleen maar verder toe. En jonge ondernemers zijn doorgaans veel meer bereid tot samenwerken dan de oudere garde.” Ook Groenewold denkt dat de jeugd sterk geïnteresseerd is in duurzaamheid. “Kijk bijvoorbeeld naar de festivals. Vroeger ging je daar alleen heen voor vertier. Nu is er ook aandacht voor gezonde voeding, duurzaamheid, enzovoort.”

Initiatieven

Op de vraag of Drenthe een voortrekkersrol kan spelen om tot een duurzame en circulaire samenleving te komen, zijn de deelnemers het niet meteen eens. Wel is duidelijk dat er in Drenthe al heel veel op dit gebied gebeurt. Zo geeft Amsing aan dat er meer gaande is dan hij had ingeschat. “Er zijn heel veel initiatieven”, zegt Krikken. “Zowel bij de overheid als in het bedrijfsleven.” Als voorbeeld noemt hij de expeditie energieneutraal wonen, waarin ruim 70 partijen, zoals woningcorporaties, overheden, marktpartijen en kennisinstellingen, samenwerken, met als doel dat alle inwoners van Drenthe in 2040 energieneutraal kunnen wonen.

Groenewold vult aan: “Area en de Drentse gemeenten tekenen in september dit jaar een grondstoffenmanifest. Daarmee loopt Drenthe voorop in het aangaan van acties om van afval naar grondstoffen te komen. Verder is de provincie Drenthe aanjager van het Noordelijk Innovatielab Circulaire Economie (NICE), faciliteert zij de samenwerking met Groningen en Friesland, enzovoort. Eén van de opdrachten van NICE is om te komen tot een grondstoffenbank, waardoor ondernemers van elkaar weten wie wat over heeft en welke combinaties daarmee gemaakt kunnen worden.” Diphoorn zegt dat hij zich de afgelopen jaren specifiek op het thema duurzaamheid focust en ziet in Drenthe hele leuke dingen ontstaan. “Het thema duurzaamheid leeft steeds meer in Drenthe. Bij Hét Duurzaam Drenthe event waren recentelijk meer dan 250 deelnemers. Ook door de provincie Drenthe wordt duurzaam ondernemen gestimuleerd.”“De eerste plek moet geen doel op zich zijn”, vindt Hof. “Maar, het is wel goed om te kijken welke initiatieven er in andere regio’s en provincies zijn. Het overnemen van goede voorbeelden is prima. Ga op zoek naar de kracht in je eigen regio en maak daar gebruik van, zoals in Emmen onze expertise op het gebied van groene chemie, de samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en onderwijs en onze logistieke kracht. Vertel wat je doet en deel dat, daar profiteren we allemaal van.”“Drentse gemeenten zijn koploper met afvalstromen”, vult Groenewold aan. “De beleidslijnen zijn daarbij bijna uniform voor de hele provincie. Daarin zijn we vooruitstrevend. Maar, er moet nog wel het nodige gebeuren, dat is ook duidelijk. Het is aan alle partijen om daarmee voortvarend aan de slag te gaan.” «

Tekst: Henk Poker / Fotografie: Gerrit Boer

Interessant artikel? Deel het: