Hoe een middenkabinet de fiscale regeldruk kan aanpakken
20 oktober 2025 12:23
In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen op 29 oktober laten de peilingen zien hoe lastig de formatie zal worden. Een rechts kabinet met de PVV lijkt volgens de peilingen ver weg van een meerderheid, terwijl een linkse variant op weerstand van CDA en VVD stuit. Daarmee oogt een middenregering met CDA, GroenLinks PvdA, VVD en D66 het meest waarschijnlijk, hoe lastig dat ook in de praktijk moge zijn, ook omdat de VVD deze optie bij monde van Ruben Brekelmans, nummer 3 van de VVD-lijst en ook minister van Defensie, zei uit te sluiten.
Maar omdat er getalsmatig in deze fase geen andere coalities levensvatbaar lijken, is de vraag wat dit betekent voor hegeen het bedrijfsleven al jaren als fiscale uitdaging nummer een ervaart, namelijk de hoge regeldruk. Onderzoek onder bedrijven wijst steeds weer op dezelfde prioriteiten: minder papierwerk, lagere lasten op arbeid en beleid dat investeringen in verduurzaming helder en voorspelbaar maakt. De vraag is straks dus niet alleen hoeveel belasting wordt geheven, maar vooral hoe ingewikkeld het stelsel is om na te leven.
Waar de vier partijen elkaar vinden
De VVD profileert zich expliciet met minder papierwerk en “zonder verstikkende regeldruk”, plus een operatie om regels te schrappen als ze geen duidelijk doel meer dienen of bovenop Europese normen zijn gezet. Dat gaat vergezeld met het automatisch goedkeuren van eenvoudige aanvragen die te lang blijven liggen en een wettelijke plicht voor de overheid om het ondernemersklimaat te verbeteren. Deze lijn wijst rechtstreeks op uitvoerbaarheid en voorspelbaarheid voor bedrijven.
Het CDA zet in op een concurrerend investeringsklimaat met “minder regels, betere regelgeving” en stabiliteit voor familiebedrijven en mkb, waarmee het een natuurlijke bondgenoot is voor een vereenvoudigingsagenda. Tegelijk laat de CPB-analyse zien dat het CDA inhoudelijk ook kiest voor een eigen tariefstructuur in de inkomstenbelasting, wat de politieke ruimte voor ruil mogelijk vergroot maar ook keuzes vergt om de uitvoering behapbaar te houden.
D66 verbindt modernisering aan eenvoud en minder papierwerk waar het kan en kiest voor heldere prikkels die vervuiling beprijzen. Concreet staat in het programma dat de energiebelasting wordt omgezet in een vlaktaks op gas en elektriciteit, “zodat het stelsel eenvoudig is om uit te voeren en te controleren door de Belastingdienst”. Dat is precies het soort keuze dat regeldruk kan verlagen mits het bestaande uitzonderingen vervangt.
GroenLinks-PvdA legt het zwaartepunt bij herverdeling en normering, inclusief het afbouwen van fossiele subsidies en zwaardere beprijzing van vervuiling. Volgens de CPB-doorrekening leidt hun mix tot een relatief grotere lastenstijging bij bedrijven dan bij huishoudens. Dat is geen regeldrukagenda pur sang, maar kan in een coalitie samengaan met vereenvoudiging als nieuwe heffingen oude regelingen vervangen en normen helder worden vormgegeven.
Uitruil
De verkiezingsprogramma’s en de CPB-doorrekening schetsen een politiek scenario: GroenLinks-PvdA en D66 schuiven lasten op richting bedrijven, CDA blijft dicht bij het basispad en de VVD mikt op verlichting. Het CPB waarschuwt daarbij, niet voor het eerst, dat de uitvoerbaarheid bij de Belastingdienst tot en met 2029 een harde randvoorwaarde is. Nieuwe schijven, uitzonderingen of verzilverbare kortingen zijn niet zomaar te implementeren.
Denkbaar is dat VVD en CDA vasthouden aan voorspelbaarheid, minder uitzonderingen en één loket voor mkb-instrumenten. D66 kan daarbij vasthouden aan brede, eenvoudiger uitvoerbare prijsprikkels, zoals de vlaktaks op energie, die model staan voor klimaat en energie. Deze maatregelen kunnen gekoppeld worden aan het schrappen van oude subsidies en uitzonderingen. Groenlinks-PvdA kan daarbij inzetten op afbouw van fossiele voordelen in diezelfde saneringslogica en kiezen voor duidelijke einddata en sectorale normen die juridisch én administratief helder zijn. Zo ontstaat een mogelijk akkoord dat de lappendeken uitdunt in plaats van uitbreidt.
Die richting is ook in lijn met wat bedrijven vragen: regeldruk omlaag, arbeid goedkoper en verduurzaming belonen, waarbij dat laatste vooral resoneert bij GroenLinks-PvdA en D66.
Eerst schrappen, dan stapelen
Een coalitie die de verleiding weerstaat om doelen te stapelen zonder eerst oude regelingen op te ruimen, heeft de beste kans om regeldruk echt te verlagen. Andersom geldt: elke extra differentiatie zonder sanering vertaalt zich vrijwel automatisch in meer formulieren, meer discussies en grotere foutkansen. Als de vier middenpartijen elkaar vinden op “eerst schrappen, dan stapelen”, brede heffingen met weinig uitzonderingen, en per thema één grondslag en één loket, dan is regeldrukverlichting haalbaar.
De programmateksten bieden voldoende aangrijpingspunten: VVD’s expliciete saneringsagenda, CDA’s nadruk op minder regels en betrouwbaarheid, D66’s verruiling van ingewikkelde regelingen voor eenvoudigere prijsprikkels en GroenLinks-PvdA’s voorkeur voor normeren boven micromaatwerk. De CPB-les dwingt daarbij tot fasering en soberheid: wat niet uitvoerbaar is, helpt niemand. Kiest het mogelijke middenkabinet voor saneren vóór stapelen en voor generieke in plaats van gefragmenteerde instrumenten, dan kan het eindelijk leveren wat ondernemers al jaren vragen: minder fiscale rompslomp, meer duidelijkheid en prikkels die werken.
Deze analyse is opgesteld onder verantwoordelijkheid van het specialistenteam van Nextens fiscale software.
Reacties op dit artikel
Reactie plaatsen? Log in met uw account.