Van lineaire- naar circulaire economie

11 juli 2017 14:41

Het rondetafelgesprek bij Lumileds in Middelburg, dat onderdelen voor verlichting in de automotive maakt, stond in het teken van duurzaamheid & innovatie. Gastheer Ronald Reunis is directeur van Lumileds op bedrijventerrein Arnestein. Bij de Middelburgse vestiging werken nog ‘slechts’ 150 mensen, een gevolg van verregaande robotisering. “Door automatisering en ICT hebben we extra tijd voor research en innovatie. Wij produceren nu twee keer zoveel met een kwart van het aantal mensen”, legt Reunis uit. Hij verwelkomde in de fraaie conferentiezaal met koffie en cake de gasten: Alex de Fouw (Rabobank Oosterschelde), Cees van Houwelingen (Dow Benelux), Arno van der Kloot (Saman Groep), Johan de Goffau (Actemium) en John Elenbaas (Eco-Elenbaas).

“Duurzaamheid past heel goed in de missie en visie van de Rabobank. Een economie die meer circulair is ingericht draagt bij aan de concurrentiekracht van ons land en aan welvaart en welzijn van onze samenleving. Bedrijven die in hun bedrijfsvoering met producten en diensten inspelen op deze ontwikkeling hebben een voorsprong op hun concurrenten. Dergelijke financieel-economisch gezonde bedrijven, met een mooie klantenportefeuille, wil de Rabobank graag financieren. Met de Circular Economy Challenge beogen wij enerzijds klanten te helpen bij de praktische toepassing van een circulair model en anderzijds Rabobank bankiers inzicht te geven in wat dit voor hen als regisseur betekent. Dit programma bestaat uit een aantal bijeenkomsten met als doelstelling het bereiken van een circulaire business case”, aldus Alex de Fouw.

Banking for Food

Hij gaat nader in op Banking for Food. Het is de visie van de Rabobank op landbouw en voedsel voor meer dan negen miljard mensen in 2050. Het heeft alles te maken met de ambitie en de oorsprong van de bank. “De wereld telt momenteel ongeveer zeven miljard inwoners, maar in 2050 zijn er ruim negen miljard monden te voeden en dienen een gelijk aantal mensen een dak boven hun hoofd en fatsoenlijke kleding te hebben. De uitdagingen zijn groot in de wereld van landbouw en voedsel. Wij zien het als onze opdracht om bij te dragen aan het duurzamer voeden van de wereld. We willen bijvoorbeeld boeren en tuinders wereldwijd via financiering en ondersteuning in staat stellen om meer, efficiënter en duurzamer te produceren. Tegelijkertijd streven we ernaar om voedselketens te versterken door optimalisatie en financiering, door deelname aan initiatieven voor duurzame voedselzekerheid en door het stimuleren van het maatschappelijk debat”, aldus de directeur Bedrijven van de Rabobank Oosterschelde.

Mens & milieu

John Elenbaas is eigenaar van boerderij Eco-Elenbaas in Ellemeet, ontstaan uit een pluimveehouderij. Het bedrijf, dat in totaal 20 hectare bestrijkt, is een combinatie van biologische landbouw, een wormenkwekerij en een minicamping.

“Ik ben bezig mijn huidige boerderij om te vormen naar ‘buurderij de Open Globe’, een nieuw type plattelandsonderneming die combinaties zoekt binnen en buiten de agrarische sector. De buurderij gaat dienen als een dynamische etalage van een moderne circulaire leefomgeving. Ik wil hiermee een concrete bijdrage leveren aan de transformatie van onze huidige (meer) lineair ingerichte economie naar een (steeds) meer circulaire economie. Ik denk dat we allemaal wel een wereld willen die schoner, mooier en eerlijker is. Alle producten en diensten die in de ‘Open Globe buurderij etalage’ komen te staan zullen moeten bijdragen aan het bevorderen van de circulaire economie”, aldus John Elenbaas.

Lobbyen

Cees van Houwelingen is al bijna drie decennia werkzaam bij Dow. In die 30 jaar heeft het duurzaamheidsbeleid een behoorlijke ontwikkeling doorgemaakt. “In het kort komt het erop neer dat we eerst vooral gericht waren op het ‘minder slecht’ doen, hetgeen zich in de loop der jaren heeft ontwikkeld naar ‘meer goed’ doen. En wilden we eerst alles alleen oplossen, tegenwoordig zijn we meer gericht op samenwerken met klanten en industriepartners.” Van Houwelingen houdt zich in zijn dagelijks werk onder andere bezig met lobbyen in Den Haag en Brussel, rondom beleidsmatige ontwikkelingen en milieuregelgeving in wording. “Bijna alles wat wij doen is nog olie- en gas gerelateerd. Ons beleid is gericht op verstandig omgaan met die schaarser wordende grondstoffen en zo min mogelijk belasting van het milieu. Dat wil zeggen: minder energieverbruik, minder uitstoot van schadelijke stoffen, minder afval, maar bijvoorbeeld ook slim watergebruik. Via toegevoegde waarde in de toepassing van onze producten, bijvoorbeeld duurzame isolatiematerialen, willen we graag aantonen dat we ook een positieve bijdrage leveren aan het milieu en de samenleving”, onderstreept Cees van Houwelingen.

Beeldvorming

Hij legt uit dat er nog altijd incidenten zijn die de negatieve beeldvorming over de chemie blijven voeden. “Veiligheid en milieu staan onveranderd bovenaan de prioriteitenlijst. In de loop der jaren is er veel verbetering gerealiseerd in de chemische sector. Daar zouden weleens wat meer credits voor mogen zijn, vooral in vergelijking met sectoren als de landbouw en de transportwereld. Maar als we de negatieve beeldvorming succesvol willen veranderen dan zullen we ons vooral moeten richten op het beter inzichtelijk maken van de positieve bijdrage aan de verduurzaming van de samenleving via de toepassing van onze producten”, aldus de regulatory affairs leader van Dow Benelux.

Comfort & duurzaamheid

Saman Groep heeft een jaar geleden vlakbij de Zeelandbrug een mooi nieuwbouwpand betrokken. De totaalinstallateur heeft er alle kennis en expertise onder één dak: van advies en ontwerp tot realisatie, service en onderhoud van duurzame oplossingen. “Wij bieden comfort & duurzaamheid. Deze idealistische begrippen werken goed als ze ook economisch renderen, zowel voor de kopende als verkopende partij. Dankzij ons vooruitstrevende en toekomstgerichte karakter gaan wij altijd op zoek naar een passende duurzame oplossing voor de klant. We hebben tien jaar geleden bewust gekozen voor duurzaamheid als speerpunt van beleid. Saman is van origine een constructiebedrijf dat van lieverlee is uitgegroeid tot totaal leverancier. Daarbij hebben we steeds nieuwe markten aangejaagd zoals op het gebied van zonnepanelen, warmtepompen, laadpalen, HRe cv-ketels en energiebesparende verlichting. Daardoor hebben we in de afgelopen jaren een flinke groei doorgemaakt”, aldus Arno van der Kloot van de Saman Groep.

Continuïteit waarborgen

Actemium biedt totaaloplossingen voor de industrie in heel Nederland. “Wij vinden het belangrijk om onze klanten continuïteit te kunnen garanderen, zodat hun productieproces geborgd is”, zegt Johan de Goffau, die als cliëntmanager voor de vestiging van Actemium in Goes werkt. “Om deze continuïteit te kunnen waarborgen is het belangrijk om mee te bewegen met onze klanten. Door wendbaar te zijn, kunnen we flexibel inspelen op veranderingen in de markt en blijven we voortdurend zoeken naar innovatieve en betrouwbare oplossingen die de processen van onze klanten verbeteren. We richten ons op de lange termijn, niet alleen bij onze klanten, maar ook bij onze medewerkers. Dat is ook een duidelijke vorm van duurzaamheid.”

Duurzame loopbanen

Actemium investeert in duurzame loopbanen om de medewerkers aan haar te binden. “Zo kunnen jongeren met een technische studie bij ons stage lopen of afstuderen en krijgen ze op deze manier de kans om kennis en ervaring op te doen”, zegt Johan de Goffau. “Onze medewerkers kunnen zich verder ontwikkelen door het volgen van opleidingen en door bij verschillende klanten te werken. Zelfstandigheid en verantwoordelijkheid staan bij ons hoog in het vaandel. De medewerkers kunnen zich zo ver ontwikkelen en doorgroeien als ze zelf willen. Omdat de komende jaren het tekort aan technisch geschoold personeel alleen maar groter wordt, is het belangrijk om in onze medewerkers te investeren, zodat we aan de vraag van onze klanten kunnen blijven voldoen.”

Glazen plafond

Er is een transitie gaande van een lineair- naar een circulair businessmodel, maar die gaat slechts met kleine stappen. Wat betekent de omschakeling voor de financierbaarheid? “Bedrijven zullen hun bestaande businessmodel moeten innoveren. De intentie loopt voor op de praktijk. Als circulaire initiatieven worden gefinancierd dan is dat vanuit de bestaande lineaire denkpatronen, waarbij het rendement leidend is. Er wordt nog onvoldoende beseft wat de positieve impact van het circulaire model is op de continuïteit van het bedrijf. Duurzame impact speelt bij de uiteindelijke beslissingen om over te gaan tot financiering nog een beperkte rol van betekenis. Dat komt doordat ecologische, sociale en werkgelegenheidsaspecten van circulaire businessmodellen onvoldoende gekwalificeerd kunnen worden in het leidende lineaire systeem van financieel rendement denken. Dit vormt een glazen plafond voor de innovatie van circulaire business modellen. Het is lastig om van die denktrend af te komen. Men moet bereid zijn om te investeren in duurzaamheid. Dat verdient zich op de lange termijn terug”, aldus De Fouw.

Juiste balans

“De circulaire economie loopt dwars door alle domeinen heen. De wet- en regelgeving moet worden aangepast. De schotten moeten weg zodat het lineaire businessmodel zich kan ontwikkelen naar een circulair model”, aldus De Goffau. “Het moet mogelijk zijn om de circulaire economie meetbaar te maken. Duurzaamheid is de wil om welvaart en welzijn structureel te organiseren. Overstappen op de circulaire economie kan Nederland ruim 7 miljard euro en 50.000 nieuwe banen opleveren”, vertelt Elenbaas. “We moeten terug naar rentmeesterschap”, meent De Fouw. “Rentmeesterschap 3.0!”, repliceert Elenbaas. “De consument redeneert vooral vanuit economische motieven, niet vanuit idealisme. Een probleem voor het gebruik van duurzame energiebronnen als wind-, zonne- en getijdenenergie, ook al is het rendabel, is dat conventionele kolen- en gascentrales nog steeds goedkoper zijn en toch dienen te worden teruggedrongen. Het gaat om de juiste balans”, zegt Van der Kloot.

Nieuwe cyclus

“Het is leuk al die idealen, maar uiteindelijk wil een bedrijf business genereren”, zegt Ronald Reunis. Op eigen wijze wordt bij Lumileds invulling gegeven aan de duurzame kringloop. “Van onze producten is heel veel herbruikbaar. 95 Procent van de metalen producten gaat terug naar de smelterij voor het begin van een nieuwe cyclus. Daarmee is de cirkel rond.” De vestigingsdirecteur van Lumileds is tevens voorzitter van de BZW Noord- en Midden-Zeeland. In die laatste hoedanigheid wijst hij op de hoofdprioriteiten van de ondernemerskoepel. Naast duurzaamheid & milieu is ook arbeidsmarkt & onderwijs een belangrijk speerpunt.

Arbeidsmarkt

De zorgen om een goede afstemming van het onderwijs op het bedrijfsleven in het licht van de krapte op met name de technische en logistieke arbeidsmarkt worden door alle deelnemers gedeeld. “Er moet iets gebeuren. Het bedrijfsleven heeft het probleem zelf gecreëerd door in de crisis mensen naar huis te sturen”, zegt Van Houwelingen. “Eigenlijk zouden we op de lagere school al moeten beginnen om leerlingen te interesseren voor techniek. Helaas worden ze door de ouders vaak richting een niet technische opleiding geduwd, terwijl er juist op dat vlak veel carrièremogelijkheden zijn”, aldus Van der Kloot. “Helaas heeft het onderwijs de aansluiting op het bedrijfsleven verloren, met name op technisch gebied”, concludeert De Fouw. De Goffau benadrukt dat zijn werkgever nadrukkelijk de samenwerking zoekt met de regionale opleidingsinstellingen. Een mooi voorbeeld is de samenwerking met Vakwijs, gevestigd op het terrein van Actemium in Goes. “Hoe eerder jongeren interesse krijgen voor techniek, hoe groter de kans dat ze ook een baan is deze prachtige sector krijgen.”

Kennisdeling

Alle deelnemers wijzen op het feit dat Zeeland vele pareltjes aan bedrijven kent. De ondernemers kunnen daar trots op zijn, maar dat zou best wat meer uitgedragen kunnen worden. Reunis pleit daarbij ook voor meer kennisdeling. “Helaas kopiëren we liever niet in Nederland, maar willen we alles zelf uitvinden. Ook in Zeeland kunnen we veel toegevoegde waarde bij elkaar vinden. Vaak gaan we het ver weg zoeken, terwijl problemen dichtbij kunnen worden opgelost.” «

Tekst: Henk van de Voorde / Fotografie: Els Swart

Interessant artikel? Deel het: