Motor van de Zeeuwse economie

15 mei 2017 09:22

Het Techniekpact Zeeland is inmiddels vastgesteld door het 3O-overleg tussen ondernemers, overheden en onderwijs. Doel is om het met alle betrokken partijen nog voor de zomer te ondertekenen. “Dan kunnen we in het nieuwe schooljaar met volle kracht aan de slag. Onze ambitie is een optimale afstemming van het onderwijsaanbod op de arbeidsmarkt. Volgens prognoses van de ZB en het CBS zal de Zeeuwse beroepsbevolking (tussen 15 en 75 jaar) in 2040 met 35.000 mensen gedaald zijn. Veel bedrijven lijken dit nog niet te beseffen of sluiten hun ogen er nog voor”, aldus Dick Schipper, directeur Huis van de Techniek.

Hij speelde een thuiswedstrijd tijdens het rondetafelgesprek Techniek in het gifgroene gebouw van Biobase Europe in Terneuzen. Samen met Misja van Oostenbrugge (Spie Industry services), Dirk Cornelisse (Heros Sluiskil), Ellen Sinke (HR Consultancy) en André Smit (Rabobank Oosterschelde) werd gesproken over diverse onderwerpen. Het belang van een goede aansluiting van het onderwijs op het bedrijfsleven, de krapte op de technische en logistieke arbeidsmarkt, meisjes en vrouwen in de techniek, de verkeerde beeldvorming van techniek, kansen voor de offshore windenergiemarkt. Allemaal onderwerpen die de revue passeerden.

De havens, de procesindustrie, de energie- en de foodsector zijn belangrijke troeven voor de regionale economie en werkgelegenheid. Het is zaak om jongeren en zij-instromers te interesseren voor techniek zodat de haven- en industriebedrijven ook op termijn de motor van de Zeeuwse economie kunnen blijven. Inmiddels zijn de voorbereidingen al gestart voor de Open Havendag 2018. “Op dergelijke evenementen willen we laten zien hoe mooi, innovatief en uitdagend een carrière in de techniek kan zijn. Werken in de sector haven & industrie is veelzijdig en fascinerend. Bovendien is de economische waarde voor de regio aanzienlijk. Techniek is overal aanwezig en ook noodzakelijk om te innoveren, zodat bedrijven concurrerend kunnen blijven. Onbekend maakt echter onbemind. De meeste leerlingen zijn niet op de hoogte van de vele mooie bedrijven die Zeeland rijk is.”

Girlsday

Alle deelnemers aan het tafelgesprek waren het erover eens dat leerlingen vaak meer gericht zijn op vakken als sport en cultuur, terwijl de kans op een mooie baan juist vele malen groter is in de techniek en de logistiek. Er moet dus wat gebeuren. Bijvoorbeeld meer meisjes interesseren voor wetenschap en techniek. In het Topshuis op Neeltje Jans vond op donderdag 13 april de landelijke kick-off van Girlsday plaats. In Zeeland kiezen relatief gezien de meeste jongeren voor een technisch profiel, maar het aandeel meisjes is zwaar ondervertegenwoordigd. De winst is dus vooral te halen in die doelgroep. Onderzoek heeft uitgewezen dat meisjes in diverse opzichten heel geschikt zijn voor een baan in de techniek. Ze zijn vaak creatief, communicatief vaardig, werken secuur en prima geschikt om in teamverband te opereren.

Green energy

“Het was een groot succes. Het thema ‘green energy’ sloeg goed aan, mede dankzij een uitstekende locatie als het Topshuis. De leerlingen maakten er kennis met getijde-energie, windenergie en zonne-energie. Tocardo, Saman, Zeeuwind en Rijkswaterstaat hebben de leerlingen op een uitdagende wijze geïntroduceerd in deze wereld. Manon Janssen (het boegbeeld van de topsector energie en CEO van Ecorys) heeft samen met Sjoerd Kaijser (Tocardo) de officiële aftrap voor de landelijke Girlsday verricht via een ‘pingpong-ballen-explosie’. De ruim honderd meisjes (afkomstig van lagere school, vmbo en havo/vwo) waren van begin tot eind geboeid door de informatie en activiteiten”, verklaart Dick Schipper. Ruim 11.000 meisjes bezochten op deze dag honderden bedrijven in het hele land voor een kijkje in de technische keuken. In Zeeland namen er ongeveer 460 meisjes deel bij 32 bedrijven, het tienvoudige van voorgaande jaren. Doelstelling is om dit aantal volgend jaar verder uit te bouwen.

Misvatting

Dat vindt Ellen Sinke van HR Consultancy een goede zaak. “Ik heb veel technische bedrijven in mijn klantenkring. Het invullen van bepaalde technische functies is bijna een mission impossible. Opgeleid worden tot bijvoorbeeld monteur klinkt niet zo sexy. Bovendien willen ouders vaak dat hun kinderen verder gaan studeren. Als vakman of vakvrouw kun je echter goed je geld verdienen. Het is ook een misvatting dat je in de sector haven & industrie vooral van doen hebt met vuil werk. Storingen worden veelal met de computer opgelost. Van een logistiek medewerker, zoals een havenwerker tegenwoordig meestal wordt genoemd, wordt veel kennis over de ladingbehandeling verwacht. Voor het plannen van de goederenstromen en in orde maken van alle documenten, de begeleiding van buitenlandse werknemers, het onderhoud van de geavanceerde werktuigen en het ontwikkelen van nieuwe markten zijn bedrijven actief op zoek naar jongeren met een mbo-, hbo- en universitaire kwalificatie.”

Trots

Voor iedere gemeente is techniek belangrijk, ook als er geen bedrijf als Dow, Yara, Kloosterboer of Verbrugge binnen de grenzen is. “Als bijvoorbeeld de kassa het niet doet bij een recreatiebedrijf is er al gauw een elektromonteur nodig en is techniek ineens heel belangrijk. Mensen zouden de cruciale rol van techniek in onze samenleving beter moeten beseffen”, zegt Dick Schipper. Ellen Sinke vindt dat Zeeland, met het oog op de arbeidsmarkt, beter gepromoot moet worden “We mogen veel trotser zijn op wat we doen en hebben in Zeeland. De Calimero gedachte is nergens voor nodig. We hebben in onze provincie een grote diversiteit aan mooie bedrijven. Dat het in Zeeland aangenaam wonen is, weet iedereen. Dat er veel mooie banen en (internationale) bedrijven zijn weet echter niet iedereen. Daar ligt een taak voor een Zeeuwse promotiecampagne.”

Hybride

Misja van Oostenbrugge verklaart dat er bij Spie Industry services momenteel vacatures zijn voor projectleiders en engineers. Dirk Cornelisse oppert dat er bij Heros Sluiskil vraag is naar onder andere elektriciens en chemisch analisten. Beiden pleiten voor meer uitwisseling tussen onderwijs en bedrijfsleven. Bijvoorbeeld met een hybride loopbaan. Docenten zouden meer affiniteit met het bedrijfsleven moeten hebben. “Het is belangrijk om te investeren in een goed opleidingsplan. Daarbij moeten we kijken naar de mogelijkheden in plaats van naar de onmogelijkheden om een betere afstemming te krijgen van onderwijs op bedrijfsleven. Probleem is dat leerlingen op te jonge leeftijd al een keuze moeten maken. Het is erg moeilijk om een techniekklas vol te krijgen met leerlingen. Zeker in het mbo dient er meer technische aanwas te komen. Een initiatief als Vrienden van Elektro Zeeland loopt goed. Wij zijn een bedrijf dat open staat voor meewerkstages. Het aantal BBL-leerlingen dat bij ons stage loopt neemt binnenkort toe tot een tiental”, aldus Misja van Oostenbrugge van Spie Industry services, dat alle disciplines in huis heeft om de betrouwbaarheid, beschikbaarheid en veiligheid van installaties te verhogen en zeker te stellen. Bijvoorbeeld bij bedrijven als Dow, Cargill en ArcelorMittal.

Faciliterende rol

Rabobank Oosterschelde heeft veel klanten in sectoren als haven & industrie en techniek & logistiek. “Er hangt een bepaald stigma rond het werken met de handjes. Vaak gaat het echter om een schone geautomatiseerde omgeving. Een opleiding in de techniek is ook een goede basis voor een latere carrière. Helaas is er een mismatch op de arbeidsmarkt. Het invullen van vacatures in de techniek en de logistiek wordt steeds lastiger, maar dat geldt ook voor sectoren als de zorg en de horeca. Probleem is dat veel jongeren wegtrekken uit de streek. Die zijn moeilijk terug te halen. Hoe kunnen we jongeren juist behouden voor de regio? Naast goede voorzieningen en een aantrekkelijk vestigingsklimaat dient het Zeeuwse bedrijfsleven bijvoorbeeld te investeren in meewerkstages en afstudeerstages. Daardoor is de kans groter dat jongeren in Zeeland blijven. Als Rabobank Oosterschelde willen wij graag een ondersteunende rol vervullen, bijvoorbeeld door het faciliteren van een Masterclass Techniek. Onze locatie in Goes leent zich daar prima voor”, aldus André Smit.

Circulaire economie

Dirk Cornelisse legt uit dat het negatieve imago van techniek ook Heros parten speelt bij het invullen van vacatures. “Techniek is juist interessant. Wij houden ons op een mooie locatie, op het terrein van de oude Cokesfabriek, bezig met herwinning van grondstoffen uit afval. Bij ons krijgen AEC-bodemas en metalen een tweede leven in de circulaire economie.” Vanuit het bedrijfsleven zijn er veel uitgestoken handen, maar die zouden beter opgepakt kunnen worden. Zo is er een database van ruim driehonderd Zeeuwse ondernemingen die door scholen benaderd kunnen worden voor bijvoorbeeld bedrijfsbezoeken en gastlessen op technisch gebied.

Techniek Ambassadeur

Die bedrijfsbezoeken en gastlessen worden meestal verzorgd door Techniek Ambassadeurs. Dat zijn mbo- of hbo-technici, werkzaam bij een van de deelnemers van het door het Huis van de Techniek geïnitieerde project Bedrijf+School. Vanuit hun bedrijf worden ze ingezet om Zeeuwse jongeren te enthousiasmeren en te inspireren om een technische richting te kiezen. Dirk Cornelisse is zo’n Techniek Ambassadeur. “De cursus Techniek Ambassadeur is een verrijking voor de deelnemers, die allemaal afkomstig zijn uit het Zeeuwse bedrijfsleven. Er worden zaken aangeleerd die tijdens een reguliere opleiding niet ter sprake komen. Het is wel jammer dat er vanuit het onderwijs zo weinig een beroep wordt gedaan op de Techniek Ambassadeurs.” Dick Schipper: “We moeten de klassen de school uit krijgen. Er zijn geregeld bedrijfsbezoeken, maar nog te weinig.”

Grensoverschrijdend

Dirk Cornelisse verklaart dat er bij gebrek aan technische vakmensen in de eigen regio, in toenemende mate grensoverschrijdend wordt gekeken. “Er werken bij Heros structureel dertig à veertig Poolse vakmensen. Ze zijn deskundig, gemotiveerd en flexibel. Hun bereidheid om ook buiten de reguliere uren te werken is groot. Ze worden van oudsher vooral ingezet voor handmatige functies in de productie. Inmiddels is bij ons een aantal Poolse werknemers structureel actief in andere functies, zoals in het laboratorium en als operator in onze (nieuwe) Centrale Bodemas Opwerking Installatie (CBOI). Ze zijn in vaste dienst genomen omdat ze functies bekleden waar we ze niet graag zouden missen.”

Tekst: Henk van de Voorde / Fotografie: Oscar van Beest

Interessant artikel? Deel het: