Marktleider in Europa in de offshore wind

13 december 2016 14:15

Een aantal ondernemers van Zeeuwse bedrijven in de technische en maritieme sectoren filosofeerden bij de Prior Groep in Middelburg uitgebreid over de kansen van de offshore windenergie in het algemeen en het Borssele Park in het bijzonder. Fossiele brandstoffen zijn eindig. De oplossingen zijn gelegen in energie uit wind en zon.

Zeeland is sinds 2009 betrokken bij de aanleg en het onderhoud van tientallen offshore windparken voor de Engelse, Nederlandse, Duitse, Deense en Belgische kust. De Zeeuwse havens van Vlissingen en Terneuzen als Nederlandse springplank voor vervoer, op- en overslag en assemblage van onderdelen voor de offshore wind. Is het mogelijk om ook productie (bouwers) naar Zeeland te halen ondanks het feit dat SIF heeft gekozen voor Rotterdam als nieuwe productielocatie? De Zeeuwse havens hebben dankzij hun ideale ligging de ambitie om uit te groeien tot centraal onderhoudscentrum voor windmolens op zee. Wat betekent dat voor de werkgelegenheid en de schil van toeleveranciers rondom Vlissingen Oost?

In het kielzog hiervan werd nader ingezoomd op onderwerpen als het belang van een goede afstemming van onderwijs op het technische bedrijfsleven, de gevolgen van de lage olieprijs voor de traditionele offshore, de kansen met betrekking tot de ontmanteling van de honderden olie- en gasplatforms op de Noordzee en het belang van een nieuw bedrijventerrein voor toeleveranciers in de sector haven & industrie.

“De windparken die voor de kust van Borssele worden gerealiseerd, bieden enorme kansen voor Zeeuwse bedrijven die actief zijn in de offshore sector en een brede groep constructiebedrijven daar omheen. Dat geldt zowel voor Borssele 1 en 2 die aan Dong Energy zijn gegund, als voor Borssele 3 en 4”, aldus Peter Geertse, commercieel manager Zeeland Seaports. “De traditionele olie- en gaswinning heeft het lastig. Omdat andere markten opdrogen hebben rederijen de switch gemaakt naar het segment van de offshore wind. Wij deden vijf jaar geleden nog maar weinig in de offshore, maar inmiddels is ongeveer 70 procent van onze bedrijfsactiviteiten offshore gerelateerd, met name op het gebied van de renewables. In een nieuwe markt moet je investeren. Onze organisatie is klaar voor de offshore wind energiemarkt”, zegt Robert van der Loos, algemeen directeur van VDS Staal- en Machinebouw. VDS maakt en monteert onder andere gespecialiseerd equipment voor de offshore wind fundaties en toebehoren, om ze te kunnen vervoeren naar de offshore locatie.

Het beschikt over een eigen kade van 250 meter aan diep vaarwater in het Vlissingse havengebied, waardoor ook grote concerns als Van Oord, Heerema, Allseas, Seaway Heavy Lifitng, Dong Energy, SIF en de Jan de Nul Group het Zeeuwse bedrijf goed weten te vinden.

Platform Energy Port Zeeland

De bouw en exploitatie van het Borssele Park creëert de nodige spin-off voor een breed pallet Zeeuwse toeleveringsbedrijven. De Zeeuwse havens hebben zich op het gebied van offshore windenergie ontwikkeld tot toonaangevende partij in Europa.

Peter Geertse benadrukt dat het belangrijk is dat ondernemers, overheid en onderwijs samen optrekken om de havens te laten groeien. Het Havenbedrijf voorziet in de komende jaren een verruiming van logistiek en assemblage naar productie van windmolenfundaties. “Met het Platform Energy Port Zeeland willen met we één gezicht naar buiten treden. Zo profileerden we ons onlangs met een gezamenlijke stand (one-stop-shopping) op Offshore Energy 2016 in Amsterdam. Geografisch gezien ligt Vlissingen heel gunstig, ook voor andere windparken op de Noordzee. De nieuwste generatie funderingen hebben een lengte van 100 meter en een doorsnee van 10 meter, met een gewicht oplopend tot 1.500 of in de toekomst wellicht 2.000 ton. Te lang, te zwaar en te hoog voor bruggen en sluizen. Ze komen in onderdelen hierheen voor de logistieke afhandeling en assemblage. We zijn uitgegroeid tot marktleider in noordwest Europa op het gebied van offshore windenergie. De meeste offshore windprojecten op de Noordzee worden vanuit Vlissingen gefaciliteerd. Windmolens worden zoals gezegd steeds groter. De fundaties worden zo fors en zwaar dat ze steeds lastiger over de weg en binnenwateren te vervoeren zijn. Er zijn steeds grotere installatieschepen nodig met een enorme diepgang. Het is jammer dat SIF gekozen heeft voor Rotterdam in plaats van Vlissingen, maar daar stopt het leven niet bij. Er zijn genoeg andere productleveranciers in de offshore waarvoor Zeeland een interessante vestigingsplaats is. We blijven ons sterk maken om ook bouwers naar Vlissingen te halen. Daarbij gaat het om veel meer dan de fundaties of monopiles.”

Borssele Park

Het Borssele Park voor de Zeeuwse kust kan de basis zijn voor een cluster op het gebied van operations en maintenance. De Zeeuwse haven heeft de ambitie om uit te groeien tot centraal onderhoudscentrum voor windmolens op zee. De verwachting is dan ook dat er veel nieuwe banen komen in het kader van beheer en onderhoud, ook voor andere windparken dan Borssele. Er moet minimaal 25 jaar onderhoud gepleegd worden aan windpark Borssele, onderhoudsschepen dienen permanent heen en weer te varen in verband met technische controles en aanpassingen en ook de conservering moet op peil blijven. “Het meest interessante is het onderhoud en beheer vanuit de buitenhaven, wellicht met helikopter ondersteuning vanuit Zeeland Airport. De werkgelegenheid met betrekking tot beheer, onderhoud en toegevoegde waarde activiteiten zou zelfs meer kunnen bedragen dan op het vlak van de bouw van het park. Met het onderhoud van Borssele Park 1 en 2 zijn ongeveer 200 banen aan directe en indirecte werkgelegenheid gemoeid”, zegt de commercieel manager van het Havenbedrijf.

Beeldvorming techniek

Terwijl technische en industriële bedrijven al jarenlang roepen om goede, gekwalificeerde vakmensen, blijft het lastig om mensen in deze richting aan de slag te krijgen. De ambitie is te komen tot een cluster operations & maintenance om offshore wind technici, engineers en ontwikkelaars op te leiden. Hoe staat het met de voorbereidingen hiertoe? Is er wel genoeg animo, mede gezien de verkeerde beeldvorming van techniek. 
Robert van der Loos pleit voor het zo spoedig mogelijk opleiden van windmolentechnici en service engineers. “De scholen zijn wel erg laat hier met opleidingen in het kader van de offshore wind. Zeker als je dat vergelijkt met bijvoorbeeld de haven van IJmuiden, dat net als Zeeland toonaangevend wil zijn met een onderhoudscluster voor de offshore. Ik denk dat er in Zeeland én nieuwe opleidingen moeten komen voor offshore windtechnici én bestaande technici moeten worden bijgeschoold”, zegt de algemeen directeur van VDS. Peter Geertse: “Ik denk dat het wel meevalt en dat we redelijk op schema liggen. In nauwe samenwerking met HZ, Scalda en Biobase Europe zullen veel technici worden opgeleid.” Marlinde Eichler van Hanse Staalbouw, gespecialiseerd in nieuwbouw en renovatie van bedrijfspanden in de agrarische, industriële en utiliteitssector: “Belangrijk is dat er meer specifiek wordt opgeleid om een betere afstemming te krijgen met het technische bedrijfsleven.” Daar sluit Peter But van Paneelbouw Middelburg zich bij aan. “Elektro opleidingen bijvoorbeeld zijn te algemeen. Tegenwoordig is er veel meer behoefte aan een sterke samenhang tussen elektronica en software ontwikkeling.” Harm Wattel, algemeen directeur van Hillebrand: “Het is gewoon lastig om technische vacatures met goede vakmensen in te vullen.” Jørgen Geurts van DesDetach uitzendbureau: “Gezien de toenemende vraag vanuit het bedrijfsleven is er een grote behoefte aan goed geschoolde vaklieden.”

Offshore crew

Bij het constructiebedrijf is ondertussen een heel team paraat voor de offshore windenergiemarkt. “Voor de offshore hebben we altijd de beschikking over een mechanical crew van een tiental specialisten. Wij ontwerpen, bouwen, mobiliseren en demobiliseren, maar verrichten ook onderhoud en reparatie. Onze crew is getraind op allerlei offshore gerelateerde mechanische activiteiten. Wij kunnen morgen in de helikopter stappen om onderhoud te verrichten voor offshore windmolens. Daar hoeven we geen mensen meer voor op te leiden”, vertelt Harm Wattel. Het constructiebedrijf heeft recentelijk de ‘spud can shoes’ voor het offshore wind installatieschip Innovation opgeleverd. “Technisch een zeer gecompliceerd project. Die ‘voeten’ zijn een hoogwaardig stukje staalbouw dat in relatief korte tijd moest worden gerealiseerd. Met grotere laarzen zak je minder snel de blubber in. Dat geldt ook voor de grote voeten van de Innovation. Om offshore wind fundaties te kunnen installeren moet hij stevig op de zeebodem kunnen staan.”

Middelburgse Bedrijven Club

Voorzitter Bram van Stel van de Middelburgse Bedrijven Club legt uit dat bereikbaarheid, veiligheid, duurzaamheid en ruimte voor nieuwe bedrijvigheid de belangrijkste speerpunten zijn van de ondernemerskoepel. “Diverse bedrijven in het Sloegebied zijn steeds sterker offshore gericht, met name vanwege de offshore windenergie en decommissioning van oude olie- en gasplatforms in de Noordzee. De Zeeuwse haven is strategisch gelegen tegenover de Britse kust. Ook voor bedrijven in de periferie van havengebied Vlissingen Oost zijn er volop kansen om aanvullende producten en diensten te verlenen. Het Borssele Park heeft een aanzuigende werking op de schil van ondersteunende bedrijven in de regio. Wij richten ons niet alleen op de lokale economie, maar tevens op marine & offshore in het hele Sloegebied. Een branche die ook kansen biedt voor een brede waaier aan Middelburgse bedrijven zoals Hillebrand, Paneelbouw Middelburg, Draftec, Labrujère en HDV Steigerbouw”, aldus Bram van Stel. De MBC is belangenbehartiger van de ondernemers op de bedrijventerreinen Arnestein, Ramsburg, Mortiere, Park Veldzicht en Buitenruststraat.

Hydrauliek en mechanica

WMW Techniek is expert in hydrauliek en mechanica, met name in het kader van regulier en preventief onderhoud. Het bedrijf uit Borssele is gespecialiseerd in het maken en repareren van allerlei soorten cilinders en verbindingstechniek. Voor het maken van hydraulische slangen en leidingen is WMW Techniek de aangewezen partner. Om dit niet alleen op de werkplaats maar ook op locatie te kunnen doen, heeft men de beschikking over een compleet uitgeruste aanhanger. Harm Walhout heeft samen met zijn compagnon Co Welleman in toenemende mate de focus op de sector marine & offshore. “We hebben de horizon verbreed naar de maritieme sector, vooral in het kader van scheepsreparaties. Zo hebben we op een koelschip een compleet ankerliersysteem opgebouwd. Op een offshore support vessel hebben we alle hydraulische slangen vervangen van een 250 tons knuckle boom kraan. Dit jaar zijn we al diverse keren betrokken geweest bij het opbouwen van deinings gecompenseerde gangway systemen op verschillende schepen ten behoeve van de offshore windenergie”, vertelt Harm Walhout.

Exportmarkt

Marlinde Eichler studeerde Maritieme Techniek aan de technische universiteit van Delft en werkte vervolgens een aantal jaren bij de Allseas Group, gespecialiseerd in het leggen van pijpleidingen en het verwijderen van olie- en gasplatforms. Inmiddels werkt Marlinde bij Hanse Staalbouw, waar ze vooral actief is voor de exportmarkt. Bij het familiebedrijf is de jongere generatie zich aan het warm lopen om de leiding over te gaan nemen: Marlinde (28) en haar broers Jochem (25) en Ruben (22). Ze is in september 2015 aangetreden als projectleider. “Staalconstructies op zee vormen voor ons een potentiële groeimarkt. In de afgelopen anderhalf jaar heb ik me vooral beziggehouden met de levering van 250 ton staal voor een fabriek in Rusland en 1800 ton staal voor een project in Brazilië”, aldus Marlinde Eichler-de Jonge. Ze houdt zich ook onledig met de wereldwijde levering van ‘Keith walking floors’. Het zijn speciale strips die los van elkaar bewegen waardoor (bulk) lading gedoseerd gelost of verplaatst kan worden. Ze vinden met name hun toepassing in de recycling.

Levenscyclus schip

Paneelbouw Middelburg is gespecialiseerd in bouwen, plaatsen, installeren en in bedrijf stellen van besturingskasten en energieverdelers. “Wij zijn voornamelijk actief in de sectoren haven & industrie en bagger- & offshore. Als specialist voor werkzaamheden aan boord, bieden we een optimale service voor alle elektrische installaties gedurende de levenscyclus van een schip. Machinebouw en marine & offshore zijn een flinke groeimarkt voor ons. We zien het als een uitdaging om complexe vraagstukken op te lossen. Naast in bedrijf stellen en inregelen van systemen kunnen we ook de software installeren voor de besturing”, verklaart Peter But, bedrijfsleider bij Paneelbouw Middelburg.

Veilige werkplek

HDV Steigerbouw is nauw betrokken bij projecten in de bouw, haven & industrie en offshore. Variërend van nieuwbouw en restauratie tot industriële en infrastructurele projecten. “Wij zorgen voor een veilige werkplek op hoogte, zowel op land als boven het water. Onze kracht vormen steigers voor complexe bouwprojecten. Het is essentieel dat de veiligheid van de mensen wordt gewaarborgd. Daar doen wij nooit concessies aan. We voldoen dan ook aan alle benodigde certificeringen”, aldus directeur Jørgen Geurts van HDV Steigerbouw.

Getijden Centrale

Voor de Getijden Centrale onder de stormvloedkering, waardoor energie uit de eb en vloedbewegingen van het water kan worden gewonnen, waren diverse hangsteigers nodig boven sterk stromend water. HDV was al vroeg in de voorbereiding van het project betrokken om samen met Hillebrand en Tocardo het steigerwerk te optimaliseren. Eerder heeft HDV de stinger van de Pioneering Spirit van Allseas in de steigers gezet en voor Vopak de laad- en lossteigers gebouwd voor de gasschepen. “Daarbij moest worden voldaan aan de strenge milieu- en veiligheidseisen van Rijkswaterstaat. Voorkomen moest worden dat bijvoorbeeld deeltjes oude verf in het water zouden belanden. De steigers moesten derhalve zorgvuldig met folie worden ingepakt”, legt Jørgen Geurts uit.

Tekst: Henk van der Voorde / Fotografie: Oscar van Beest

Interessant artikel? Deel het: