Waterschap Vallei en Veluwe maakt werk van circulaire economie
31 oktober 2016 12:30
Waterschap Vallei en Veluwe wil in 2025 volledig energieneutraal zijn. Alle energie die nodig is voor het realiseren van een veilig gebied, van schoon en voldoende oppervlaktewater en van gezuiverd afvalwater voor de ruim 1,1 miljoen inwoners in het werkgebied, wekt het waterschap op duurzame wijze en vooral in samenwerking met anderen op de eigen terreinen op. De ontwikkelingen gaan zo snel dat de verwachting is dat dit waterschap al in 2020 energieneutraal is. Dat betekent continu innoveren en de samenwerking zoeken met het bedrijfsleven. Dijkgraaf Tanja Klip-Martin: “Innoveren gaat niet vanzelf. Daar hebben wij de kennis uit het bedrijfsleven hard bij nodig.”
Olie van de 21ste eeuw
Sinds de jaren ’70 zuiveren waterschappen in Nederland het afvalwater in 340 rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI). De afgelopen tijd is inmiddels een aantal van deze RWZI’s omgebouwd tot fabrieken waar energie- en grondstoffen worden gewonnen uit afvalwater. Met het ombouwen van deze zuiveringen naar energie- en grondstoffabrieken ambieert Waterschap Vallei en Veluwe de afvalketen te verduurzamen en daarmee de ambities op het gebied van klimaat en milieu te realiseren.
Al langere tijd wordt er duurzame energie gewonnen in de vorm van biogas, waarmee ook stroom en warmte kan worden opgewekt. De winning van grondstoffen uit afvalwater is een vervolgstap die nog duurzamer is: het levert een bijdrage aan de circulaire economie, zodat de bronnen van grondstoffen niet verder hoeven te worden uitgeput. Afvalwater wordt niet dus meer gezien als afval. Dijkgraaf Klip-Martin: ”Wij slagen erin steeds meer energie en grondstoffen uit afvalwater te halen, zoals fosfaat, stikstof, CO2, cellulose (kartonindustrie) en alginaat (bindmiddel in de verfindustrie). In die zin is afvalwater in overdrachtelijke zin de olie van de 21ste eeuw.” In de fabrieken in Apeldoorn en Amersfoort concentreert het waterschap zich vooralsnog op fosfaat. Fosfaat is een kostbare meststof die nu nog wordt gewonnen in mijnen in onder andere Marokko en China. De verwachting is dat over 50-100 jaar deze natuurlijke vindplaatsen uitgeput raken. Zonder fosfaat kan er geen enkel gewas groeien en daarom is het, gezien de groeiende wereldbevolking, van essentieel belang om al gebruikt fosfaat terug te winnen en te hergebruiken. Dit voorjaar behaalde waterschap Vallei en Veluwe nog een Europese primeur met de opening van de energie- en grondstoffenfabriek in Amersfoort, waar uit afvalslib fosfaat wordt gewonnen dat vervolgens wordt omgezet in kant- en klare kunstmest. Een Canadees bedrijf zorgde hier voor de techniek en inrichting. Waterschappen investeren veel in innovatieve technieken. De bouw van de technisch hoogstaande installaties wordt uitbesteed aan en uitgevoerd door het bedrijfsleven.
Een andere ontwikkeling waar het bedrijfsleven nauw bij betrokken is, is de bouw van een Bio-Energiecentrale in Harderwijk. Hier gaat het om een installatie die mest gaat vergisten, aangevuld met maaisel en restproducten uit de voedingsindustrie en de agrarische sector. Door deze verwerking van organisch afval ontstaan biogas en een soort kunstmest. Het biogas dat vrijkomt wordt gezuiverd en opgewerkt tot aardgaskwaliteit. Dit groene gas wordt geleverd aan het aardgasnet. Het vergiste materiaal wordt verwerkt tot natuurlijke kunstmest en vervolgens tot bodemverbeteraars die in de landbouw kunnen worden gebruikt. Nieuw is het inzamelen van mest en het afzetten van een bodemverbeteraar. Waterschap Vallei en Veluwe wil dit doen met een private partner die de kennis en kunde heeft op dit gebied.
Zuivering van de toekomst
Met de ontwikkeling van de Energie- en Grondstoffenfabrieken is een forse stap gezet richting de circulaire economie, maar Waterschap Vallei en Veluwe gaat nog een stap verder. In samenwerking met de gemeente Voorst en afvalverwerker Attero (voorheen VAR) ontwikkelt het waterschap een waterfabriek in Wilp. Het is de zuivering van de toekomst. De fabriek moet schoon water gaan leveren aan de Twellose Beek, waardoor deze een betere doorstroming krijgt en de waterkwaliteit van de beek sterk verbetert. Het is de eerste rioolwaterzuiveringsinstallatie in Nederland die gebouwd wordt met het doel een watergang van water te voorzien. De Twellose Beek heeft nu in droge perioden te weinig doorstroming, maar krijgt vanaf 2017 een constante aanvoer van schoon water. Daarnaast moet deze zuivering zo neutraal mogelijk zijn en wordt er dus zoveel mogelijk uit het afvalwater gehaald. Een Energie- Grondstoffen- en Waterfabriek dus. Deze zuiveringsinstallatie van de toekomst moet in 2020 draaien. Het waterschap kan dat niet alleen en roept bedrijven op deze zuivering vorm te geven door middel van een co-creatieproces. Tanja Klip-Martin benadrukt dat deze co-creatie verder gaat dan samenwerken: “Het betekent samen doelen realiseren, waarbij de voordelen en risico’s samen worden gedragen.”
Nieuwe sanitatie
Als het aan Waterschap Vallei en Veluwe ligt wordt de afvalwaterinzameling in nieuwe woonwijken in de toekomst anders ingericht. Meer geconcentreerd afvalwater wordt gescheiden van schone waterstromen. Het zou zomaar kunnen dat de nieuwbouwwijk Doornsteeg in Nijkerk de eerste woonwijk in Nederland wordt waarin op grote schaal etensresten samen met de inhoud van het toilet in een apart riool verdwijnen. Het betreft hier een wijk waar 1200 woningen worden gebouwd. Maaltijdresten worden in de keuken vermalen in een gootsteenvermaler. Doornsteeg krijgt ook vacuumtoiletten, die per spoelbeurt slechts één liter water nodig hebben. Het voordeel is dat het afvalwater meer geconcentreerd is en daardoor makkelijker te behandelen, zodat ook nieuwe probleemstoffen zoals medicijnresten in de toekomst beter en goedkoper kunnen worden verwijderd. Ook hier is het waterschap in gesprek met de gemeente en projectontwikkelaars. Het schap is op zoek naar bedrijven die deze visie op afvalbehandeling delen en dit mede willen ontwikkelen in nieuwe woonwijken.
Waterschap Vallei en Veluwe
Tekst: Annet Les / Fotografie: Paul van Roekel
Reacties op dit artikel
Reactie plaatsen? Log in met uw account.