Richten op resultaat versnelt verduurzaming

3 juli 2017 11:40

Ondernemers in de bouw, renovatie en onderhoud zijn sterker uit de crisis gekomen. Niet alleen profiteert de sector van technologische innovaties, ook is de service sterk verbeterd. Klanten staan centraal en kunnen bouwen op heldere afspraken en adviezen vóórdat projecten van start gaan. Bovendien is duurzaamheid belangrijk geworden voor de gespreksdeelnemers. Ze denken én doen groen.

De crisis zorgde voor de meeste bedrijven in de sector voor een platte nieuwbouwportefeuille, terwijl verbouw en renovatie na 2008 de hoofdmoot van het beschikbare werk gingen uitmaken. Inmiddels is de economie helemaal uit de schaduw van de recessie gekropen, bolt de nieuwbouwportefeuille inmiddels weer op? Die vraag lokte verschillende reacties uit bij de gesprekdeelnemers aan de ronde tafel bij de Zaanse Golfclub in Wijdewormer. “Er is meer vraag, maar ik merk ook dat veel opdrachtgevers er tegenaan hikken dat de gelden er niet zijn”, zegt Jeroen Heddes van Hecon, dat vastgoed ontwikkelt, bouwt en beheert. “Dat komt omdat de budgetten niet veel groter worden, terwijl de materiaal- en grondstofkosten omhoog gieren.” Gerrit Aafjes van Instacom elektro-telematica bemerkt een bereidheid bij klanten om weer te investeren en niet alleen in aanpassingen en vernieuwingen, maar ook in duurzaamheid.” Chris de Boer van Mercuur bouw, dat actief is in bouw en renovatie in en rond Amsterdam, sluit bij een toch wel degelijk breed gevoeld sentiment aan als hij vertelt dat het in nieuwbouwaanbestedingen financieel nog wel eens wil knellen. “Als aannemer loop je steeds vaker aan tegen opslagen die bijvoorbeeld schilders en stukadoors op hun uurtarief gooien.” Het is volgens De Boer het pingpong-effect dat in markten speelt. “In 2011 lagen de rollen anders, toen knepen woningbouwcorporaties weer in de prijs.”

Verduurzamen met gesloten beurs? Het kan!

Toch zijn er creatieve manieren om investeringen voor klanten aantrekkelijk te maken of zelfs te neutraliseren. Aafjes maakte bijvoorbeeld regelmatig kosten/baten-analyses voor zijn klanten voor ledverlichting. “Je kunt daar veel geld mee verdienen als je je oude armaturen omzet naar led. Dat kan zomaar 50 procent besparing opleveren op je kilowattuur prijs. Heb je veel branduren, dan verdien je dat dus ook snel terug. Er zijn leveranciers die dat deel financieren zodat hun klant met het terugverdienmodel zijn investering afbetaalt. Voor de klant is dat interessant, want die kan zo met gesloten beurs verduurzamen. Maar voor de context: enkele jaren geleden durfden klanten zelfs zo’n investering niet aan.” Die situatie is gelukkig doorbroken en de voortgaande verkorting van terugverdientijden geeft duurzaamheidsinvesteringen nog een extra duwtje in de rug. Tegenwoordig hoef je het belang van duurzaamheid niet meer uit te leggen aan ondernemers en willen ze er vrijwel allemaal wat mee.

“We hebben het 5D-stappenplan ontwikkeld: dromen, denken, durven, doen en doorzetten”

Toch ziet Aaldert Postma, directeur van UTILITEC business solutions, toch wel benaderingsverschillen bij zijn klanten. “De bereidheid om de kosten soms langere tijd voor de baten uit te laten gaan, is er lang niet bij iedereen. Veel ondernemers blijven toch sterk aan die euro hangen en willen snelle value for money.”

Het is in veel gevallen daarom nog hard werken om duurzame oplossingen ook werkelijk verkocht te krijgen, zegt Postma. Ook al verdienen die zich op termijn altijd terug. Toch is hij over de hele linie positief over de duurzaamheidsmentaliteit die er bij ondernemers in begint te sluipen. “Sinds 1997 kwam er ook een innovatiegolf op gang die erop gericht was om de energieniveaus naar beneden te brengen. Dan praat je alleen al over koelingstechnieken waarmee vele datacenters efficiënt worden gekoeld. Ik werk regelmatig voor datacenters en het is mooi om te zien hoe door de ontwikkelde technologie partijen die dicht bij bijvoorbeeld Waddenzee, IJsselmeer of Noordzeekanaal zijn gesitueerd, dat water gebruiken voor hun koeling.” Los van de locatie van een datacenter, denkt Postma ook altijd graag mee over hele nuchtere slimme oplossingen voor koeling. “In Nederland is de temperatuur van de avondlucht rond tien uur meestal tien graden of lager. Ideaal dus om dan je koelingsinstallaties uit te zetten en die vrije avondlucht te gebruiken om te koelen. Zo werkt de natuur ook nog een handje mee om te verduurzamen en te besparen.”

Dat het algemene beeld van de bouwsector wat conservatief zou zijn naar de prullenbak kan, blijkt uit de innovatieve wijzen waarop de sector bezig is om dienstverlening te verduurzamen en verbeteren. Fabian Broersen van Schadenberg Groep is enthousiast over RGS of resultaatgericht samenwerken, waarmee zijn bedrijf zich aardig op de kaart zet. “Bij RGS maak je met de klant afspraken over de prestatie-eisen van een gebouw of werk. Je legt in feite prestatieafspraken vast. Zo kan de klant bijvoorbeeld wensen dat het dak dat je bij hem plaatst minimaal dertig jaar meegaat. Vervolgens is het aan de dienstverlener om te kijken hoe hij daar invulling aan gaat geven.” RGS is een manier om prestaties concreet en meetbaar te maken en om klanten helderheid voor de langere termijn te verschaffen. Sommige afspraken leggen de bouw- en verbouwactiviteiten wel voor twintig jaar vooruit vast.

Dat vergt overigens wél wat, zegt Broersen. “Het eist van jou als ondernemer dat je veel communiceert, veel klantcontact hebt en dat je de eigen organisatie daar ook op inricht. Servicegerichtheid staat bovenaan, wat wil zeggen dat je 24/7 bereikbaar bent en snel ter plekke om een plotselinge lekkage te repareren. Het vraagt dus iets maar is tegelijk een uitstekende manier om langetermijnrelaties met klanten te bouwen.”

De wedergeboorte van gebruikte materialen

De Boer denkt dat de kracht ook zit in de directheid van het contact tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. “Woningbouwcorporaties zijn gek op prestatiegericht onderhoud, omdat ze daarmee duidelijkheid hebben. Zo zitten er bovendien niet weer adviesbureaus tussen die uurtje factuurtje werken en zo de kosten opdrijven. Door prestatiegerichte samenwerking kan een woningbouwcorporatie in het contact met het onderhoudsbedrijf precies aangeven wat het wil en kan het zich in die contacten óók nog laten adviseren. Dat werkt natuurlijk beter.” Direct contact komt overigens ook tussen de betrokken bouwers en onderhoudspartijen tot stand, benadrukt Broersen. “Je vormt met elkaar eigenlijk een mini bouwteam en de openheid van onderling contact werkt in de praktijk prima.” Aafjes wil ook nog even materieel insteken op een ontwikkeling die hem enthousiasmeert en waarin hij actief is: het hergebruik van materialen.

“Installeren wordt vanwege hergebruik steeds meer stekkerbaar en modulair. Bij het ontwerp van nieuwe installaties houden wij hier bewust rekening mee, daarmee maak je ook de installatie of delen daarvan circulair. Zo zijn er ook voorbeelden van gebouwen die op de sloopnominatie staan waaruit op creatieve manier kabel draagsystemen worden verwijderd om vervolgens in nieuwbouw herplaatst te worden. Ik ken een voorbeeld van een te slopen gebouw met 150 deurkozijnen die voor de nieuwbouw van de opdrachtgever geen heel courante maatvoering hebben. In overleg met de ontwerper van die nieuwbouw is afgesproken dat die rekening houdt met die maat zodat de kozijnen straks toch gewoon weer herbruikbaar zijn.”

“Als de knop bij opdrachtgevers om is, en je ziet dat steeds meer, dan willen en eisen ze zelfs dat materialen worden hergebruikt. Aanvankelijk had ik de gedachte dat hergebruik niet zozeer zou werken voor elektrotechnische installaties en onderdelen, maar ook dat blijkt in de praktijk vaak mogelijk”, vervolgt Aafjes. Waarop hij besluit met de constatering dat het alleszins de moeite waard is om met een opdrachtgever die daarvoor openstaat, actief te zoeken naar duurzame oplossingen. “Het is natuurlijk veel interessanter om één op één met je opdrachtgever zulke oplossingen uit te voeren dan om het van de markt af te moeten trekken in een aanbesteding.” Die markt kijkt overigens wel degelijk naar haar leveranciers. Voor de gespreksdeelnemers aan deze ronde tafel is het daarom belangrijk om een voorbeeld in duurzaamheid te zijn. Do they practice what they preach? Het antwoord op die vraag begint voor velen bij het eigen bedrijfspand. Zo zit De Boer sinds een jaar in een nieuw pand in Purmerend. “Alles led wat er blinkt, we hebben tien kilometer aan vloerverwarming liggen, maken voor de ventilatie gebruik van een WTW-installatie die de uitgaande lucht filtert en reinigt. Daarnaast hebben we geen stadverwarming maar draaien we volledig op elektra.” Ook zijn er voor Mercuur Bouw zonnepanelen in de maak die 27.000 Kilowatt per jaar moeten gaan leveren. Om dat te realiseren zullen er zo’n 96 stuks op het bedrijfsdak komen.

Procesbeheersing: ook dat is duurzaamheid

Postma bezit een wat ouder bedrijfspand en heeft dat opgelost door allerlei binnenwanden te plaatsen. “Ook passen we warmtepomp koeling toe. Dat is een energiezuinige manier van koelen die wij gebruiken omdat we onze cv-installatie niet wilden uitbreiden. Wij doen maandelijks allerlei metingen en registraties om zo het energiegebruik goed in beeld te hebben.” Voor het bedrijf van Broersen geldt dat het drie bedrijfspanden heeft staan waarvan er één tien jaar en de andere ouder zijn. “Wij hebben naast ledverlichting ook een verticale tuin. Dus tegen gevels en muren hebben wij groen verwerkt. Dat werkt prettiger omdat groen de sfeer altijd ten goede komt, bovendien dempt het geluid.” Voorts ontving Schadenberg Dakwerken een MVO-certificaat van Roof2Roof. “Dat ontvingen wij omdat wij dakbedekking van gebouwen halen als we die renoveren en dat vervolgens laten versnipperen tot granulaat voor wegen. Daarmee laten we dakbedekking dus recyclen.” “Ons gebouw staat sinds 2004”, reageert Heddes. “Daarin hebben we betonkernactivering toegepast. Dat wil zeggen: we zorgen dat de massa van het gebouw, bij ons dus beton, een soort kerntemperatuur heeft, zoals je dat bijvoorbeeld ook hebt in een kerk. Daardoor hoef je namelijk veel minder te koelen en verwarmen.”

Het bedrijfspand van Hecon was een van de allereerste gebouwen in Nederland die conform die techniek op temperatuur bleven. Heddes is tevreden over het systeem dat hij heel prettig, hoewel wat traag, noemt. Maar hij haalt zijn inspiratie vooral uit het bezig zijn met de vraag: hoe houd je je processen gaande en duurzaam? “Wij hebben voor het antwoord op die vraag een 5D-stappenplan ontwikkeld: dromen, denken, durven, doen en doorzetten. Aan de hand daarvan identificeren we waar we met een opdrachtgever precies zitten in het proces. Door te weten waar we staan en waar we naartoe willen, kunnen we ook effectiever met onze opdrachtgever samenwerken.

Ik vind het in het kader van duurzaamheid vooral belangrijk om het proces met mijn opdrachtgever goed te beheersen en in de hand te hebben.” Het bedrijfsgebouw van Aafjes is vrij nieuw en goed geïsoleerd. Uiteraard heeft hij als elektrotechnische installateur zonnepanelen op het dak en hangen overal bovendien aanwezigheidsschakelingen en ledverlichting.”

"In Nederland is de temperatuur van de avondlucht rond tien uur meestal tien graden of lager, ideaal dus om dan je koelingsinstallaties uit te zetten"

Groene rijstijl wordt beloond

De meeste deelnemers zijn gericht bezig met het beklimmen van de CO₂-prestatieladder. Opvallend is de creatieve wijze waarop men de eigen bedrijfsmobiliteit vergroent. De Boer laat het competitieve element zijn werk doen. “Ik reik maandelijks een dinerbon voor een lokaal Volendams eetcafé uit in het kader van onze drivers challenge. De medewerker die het zuinigst en best heeft gereden krijgt hem. In elke auto heb ik een soort blackbox geplaatst zodat ik over de rijgegevens van elke medewerker over de afgelopen maand kan beschikken en in een staatje kan zien hoe hij het deed op de weg. Gaat iemand bijvoorbeeld te hard door de bocht, om bij te remmen en vervolgens weer een dot gas bij te geven, dan kan ik dat zien. Wij doen er van onze kant natuurlijk ook alles aan om zuinigheid te faciliteren, zoals zorgen voor goede bandenspanning.”

Aafjes is enthousiast over wat hij hoort. “Die drivers challenge vind ik heel inspirerend en ga ik zeker ook invoeren bij ons bedrijf. Overigens bespaar ik momenteel al het nodige op onnodige rijbewegingen van onze monteurs. Door een gps-systeem in onze bedrijfsauto’s weten we exact waar onze monteurs zitten. Wij hebben een behoorlijke afdeling service en onderhoud en is er een storing dan dirigeren we onze dichtstbijzijnde monteur naar de klant toe om die te verhelpen.”

“Het drivers challenge systeem hanteren wij ook”, zegt Postma. “Maar vanuit een andere benadering. Jongens willen eigenlijk geen bijtelling hebben, dus daarvoor installeerden we het systeem. Doordat mijn medewerkers een password hebben waarmee ze in het systeem kunnen inloggen, kunnen ze zien welke kilometers ze maken en daar een uitdraai van maken. Wij kijken echter met name naar rijgedrag. Uiteraard ook om te zien wie wanneer welke bekeuring heeft gekregen. Omdat we bijna allemaal vaste berijders hebben, kun je ook vaststellen hoe lang banden bij de een en bij de ander meegaan. Zo hebben wij rijstijl en gedrag in beeld. Dat is van belang, want onze medewerkers behoren ook op de weg ons uithangbord te zijn.”

Tijdens de slotronde sprongen Heddes en Aafjes nog even terug naar het begin van het hele proces: aanbesteding. Het zit Heddes dwars als het daarbij alleen maar gaat om ‘dat laagste prijsje’. “Kom met een plan, omschrijf helder de prestatie die je wenst. Dat is vele malen inspirerender dan alleen dat prijsverhaal.” Aafjes stemt daarmee in en voegt toe dat je volkomen transparant moet zijn in je calculaties. “Ik denk dat je de zaken qua prijzen en toeslagen volkomen open moet gooien, zodat de aanbestedende partij kan aangeven of dat acceptabel is. Zeker in het licht van de huidige transparantere manier van werken lijkt me dat de goede weg.” «

Tekst: Baart Koster / Fotografie: Luuk Gosewehr

Interessant artikel? Deel het: