Oplevende economie zorgt voor nieuwe logistieke uitdagingen

11 oktober 2017 11:12

Het logistieke bedrijfsleven is – onder invloed van de aantrekkende economie - volop in beweging. Dat brengt specifieke uitdagingen met zich mee op het gebied van personeel, innovatie en infrastructuur. Negen deskundigen wisselden van gedachten op het volop in ontwikkeling zijnde bedrijventerrein Park15.

Stef Weijers is Lector Logistiek & Allianties HAN en directeur van het KennisDC logistiek Gelderland. Het HAN lectoraat doet onderzoek om ervoor te zorgen dat docenten met de praktijk in aanraking komen en daardoor studenten zo goed mogelijk kunnen voorbereiden op de arbeidsmarkt. Zijn werk brengt dan ook met zich mee dat hij zicht heeft op interessant onderzoeksmateriaal. Om meer slagkracht te krijgen is het lectoraat een samenwerking aangegaan met vijf andere Hogescholen die ook een lectoraat logistiek hebben. Daardoor ontstond een landelijk dekkend netwerk van kennisdistributie. Het HAN lectoraat is gespecialiseerd in zorglogistiek, fashion, food en human capital.

Stef Weijers signaleert tekorten op de logistieke arbeidsmarkt. Die liggen volgens hem niet enkel aan de explosieve vraag: “Waar komen onze afgestudeerde studenten terecht? Binnen een jaar komt 95 procent van alle afgestudeerden aan de bak, merendeels in de logistiek. Dat was vijf jaar geleden al zo. De vraag naar logistici is dus al langer groot. Natuurlijk is er een opleving van de economie en vergrijzing, waardoor nieuwe logistici nodig zijn. Maar we merken ook dat de eisen die gesteld worden, tegenwoordig heel anders zijn als vroeger. Bedrijven concurreren anders. Er wordt een andere strategie gevoerd. Namelijk door meer te kijken hoe je samen met partners in je supply chain goede diensten kan leveren in plaats van alleen concurrerend te denken. Dat is het nieuwe van deze tijd. Je hebt nog steeds in de logistiek de technische kennis nodig, maar ook moeten medewerkers oog hebben voor de andere functies in het bedrijf en voor de keten. Sociale en communicatieve vaardigheden worden belangrijk en het vermogen om mee te denken in de strategie van de onderneming.” Stef Weijers noemt een onderzoek waaruit blijkt dat 60 procent van de onderzochte bedrijven moeite heeft met het vinden van medewerkers die technisch én strategisch kunnen denken. “Hoe ga je zorgen dat je voldoende talenten in je bedrijf krijgt? Ik denk dat dat een enorme uitdaging is.

“De generaties zullen elkaar moeten vinden”

Personeelsbehoefte

Jan Looman is logistiek ondernemer pur sang. Maar hij zit aan tafel namens Logistieke Hotspot Rivierenland (LHR) Daar is hij vijf jaar bij betrokken. Inmiddels geldt het gebied als nummer vier op de ranglijst van logistieke hotspots in Nederland. Hij vertelt: “Wij zijn bezig om voor de logistics valley (een samenwerkingsverband van de drie logistieke hotspots in Zuid-Gelderland) een logistieke campus op te zetten. Het antwoord ligt bij het bedrijfsleven. Werving gebeurt nu te veel ad hoc. Mijn voorstel is dat je met een aantal grote bedrijven bij elkaar gaat zitten en een strategische visie voor de komende jaren op tafel legt. Dan kan je een beeld schetsen van de personeelsbehoefte. Daarnaast doe je zo het onderwijs een handreiking door te laten zien wat je nodig hebt. Ik zou ervoor willen pleiten dat je inzoomt op de talentgerichte kenmerken van de functies die je binnen een bepaald project nodig hebt. Dé chauffeur bestaat bijvoorbeeld niet, er zijn wel 150 verschillende types, en bedrijven hebben ook hun eigen karakter.”

Dat laatste beaamt Annette van Wichen. Ze is algemeen directeur van Midl Logistics, logistiek dienstverlener gevestigd op industrieterrein Bijsterhuizen. Daar bedient ze, met een team van dertig mensen, klanten in luchtvaart, zeevaart, wegtransport en warehousing. Midl Logistics is hoofdzakelijk gericht op cosmetica. Annette van Wichen: “Binnen onze organisatie zijn de verschillen al groot. De ene stroom van shampoo betreft volle dozen, daar heb je combi-chauffeurs voor nodig die heel nauwkeurig en toch snel kunnen rijden. Dat is een heel ander type heftruckchauffeur als iemand die op vijf hoog op een palet twee doosjes weg pakt en de restpallet weer terug zet. We hebben wel 600 verschillende haarproducten, dus ga maar na.”

Eric van Gaalen is voorzitter van het Economisch Collectief Nijmegen, een samenwerkingsverband van zes Nijmeegse werklocaties, bedoeld om richting regionale en lokale overheid met een stem te spreken. En hij is werkzaam bij HSF Logistics, een vervoerder met 1500 vrachtwagens op de weg en eigen warehouses door heel Europa. HSF Logistics vervoert vooral gekoeld vlees en vis. Hij vertelt: “Aan de ene kant heb je op managementniveau mensen nodig. Operaties kan je starten, maar wie gaat ze leiden? Daar ligt echt een uitdaging. Om dat mogelijk te maken moet je mensen op tijd binnen halen en opleiden. Binnen die groep van nieuwe mensen komen de talenten vanzelf boven drijven. Effectief in kosten zijn we al, we zijn daar goed in. Dat is überhaupt een voorwaarde en vervolgens moet je slim zijn in je handelen. HSF Logistics leidt chauffeurs zelf op, maar Europa breed is er een tekort aan opleidbare chauffeurs. Regelgeving op de Europese markt is zwaar belemmerend. Die moet wijzigen.Ik zit eind september in Brussel om daarover te spreken. We moeten het personeelstekort in de logistieke sector op een hoger niveau dan lokaal insteken. Zoals we hier bij elkaar zitten gaan we dat niet oplossen. De Europese Unie moet eraan werken.”

Jonge mensen

Sjoerd Roelofs is taxateur en bedrijfsmakelaar bij Strijbosch Thunnissen Bedrijfsmakelaars met kantoren in Arnhem en Nijmegen. Daar is hij verantwoordelijk voor de huisvesting van bedrijven in de logistieke sector. Hij meent dat jonge mensen de ruimte moeten krijgen: “Ze hebben frisse ideeën, komen net uit de schoolbanken en daar moet je op inspelen. Dat is een kwestie van generatie. Logistiek vraagt hooggeschoold personeel om processen in kaart te brengen en verder te komen. Ze kunnen vernieuwingen aandragen zodat verantwoord gereden kan blijven worden. De marges blijven belangrijk.” Het valt Sjoerd Roelofs overigens op dat in sommige logistieke bedrijven driekwart van de medewerkers geen Nederlands spreekt. Magazijnmedewerkers hebben moeite om op de werkvloer met elkaar te communiceren. Dat is volgens hem een probleem aan het worden.

Annette van Wichen vindt een beperkt aantal hbo’ers in de organisatie voldoende: “Aan één goed geschoolde hbo’er heb ik genoeg binnen mijn organisatie.” Eric van Gaalen: “Gezond boerenverstand is zeker zo belangrijk als een degelijke opleiding. We vormen de jongeren zelf in onze organisatie. Je kunt ze niet kant-en-klaar voor onze deur zetten.”

Jay Lelie is gebiedsontwikkelaar van PARK15 Logistics en werkzaam bij Giesbers Groep. Wat hem betreft is het voor zowel de logistiek als andere sectoren belangrijk dat nieuwe medewerkers alle aspecten van de operatie overzien. Bijvoorbeeld door ook de ins en outs van de werkvloer in de vingers te krijgen. Jay Lelie: “Voordat je mensen strategisch kan opleiden moeten ze eerst weten wat er precies gebeurt in een bedrijf. Wat doet bijvoorbeeld de heftruckchauffeur en hoe werkt het orderpikken. Daarnaast heb je als bedrijf de verantwoordelijkheid om een inspirerende werkomgeving aan te bieden waarin jonge medewerkers zich kunnen ontwikkelen en groeien.” Hierbij hoort, zo merkt hij, in toenemende mate een bijpassende werkplek.

Inspirerende omgeving

Stef Weijers haalt opnieuw een onderzoek aan: “Een inspirerende omgeving is van meer belang dan je denkt. Ik las recent dat 79 procent van de onderzochte bedrijven zich als logistiek dienstverlener onvoldoende voorbereid vinden om de juiste talenten in huis te halen. Ons bleek ook dat veertig procent van de bedrijven niks doet op dat terrein. Daar ligt een kans. Hoe haal je en hoe hou je mensen binnen? Dat is een heel belangrijke vraag.” Eric van Gaalen: “De generaties zullen elkaar moeten vinden.” Volgens Jan Looman wordt ook nog te vaak een verschil gemaakt tussen witte en blauwe boorden: “Wit wordt hoger aangeslagen, maar men realiseert zich onvoldoende dat die blauwe boord functies vaak veel meer inhoud hebben. Een chauffeur heeft een vrachtwagencombinatie van 300.000 euro onder zich, met voor een miljoen aan lading achterin. Hij moet talen beheersen en komt overal in Europa. Die is dus hoog verantwoordelijk. Dat beeld mag je best beter belichten.” Annette van Wichen noemt logistiek een bedrijfssector voor avontuurlijke wereldreizigers: “Ik heb onlangs een Kroatische medewerkster in dienst genomen. Ze bedankte me hartelijk. Want haar ouders hadden haar erop gewezen dat ze een beroep heeft dat ze wereldwijd kan uitoefenen.” Gustave Pol is accountmanager BusinessPark 7Poort in Zevenaar. Het is 90 hectare groot; een aantal kavels is uitgegeven en er is nog een aantal te gaan. Hij breng het personeelsvraagstuk in relatie met een aantrekkelijk vestigingsklimaat: “Je moet wat doen om als regio aantrekkelijk te zijn. De juiste mensen kunnen leveren is daar een onderdeel van. Regio’s en gemeenten kunnen zich onderscheiden door voldoende aanbod van beroepskrachten. Het helpt zeker dat we een mbo en hbo in de regio hebben.”

Innovatie

Innovaties zijn cruciaal voor het logistieke bedrijfsleven. Een kwestie van lijfsbehoud misschien wel. Wegen slibben immers dicht vanwege het vele verkeer. Minder vervoersbewegingen is natuurlijk ook efficiënt en goed voor de marge. Jan Looman bezocht de havens van onder andere Rotterdam, Jakarta, Qingdao en Bangkok. Rondom die havens zit het verkeer muurvast, constateerde hij. De oplossing is gevonden in het creëren van zogenaamde dryports, opslag in het achterland waar het minder druk is. Dat is een nieuwe ontwikkeling waar Jan Looman op door borduurt: “Als je die dryports weet te verbinden dan heb je als bijkomend voordeel een seamless logistics stream, een naadloos op elkaar aansluitende logistieke stroom. Zo’n bundeling kan met minder papierwerk. Dat scheelt al gauw honderden euro’s kosten per container en het scheelt doorlooptijd. Door die intensieve samenwerking hoef je ook minder halfvolle containers en vrachtwagens te laten rijden. In plaats van 150 leveranciers elk hun deelproduct te laten leveren, kan je die deelproducten nu bijeenbrengen en in één zending naar de klant sturen. Dat noem ik een voorbeeld van slimme logistieke concepten.” Hij zou ook graag zien dat er meer vanuit de klant gedacht wordt. Zit die er echt op te wáchten om z’n bestelde cd of boek de volgende morgen in huis te hebben? Jan Looman: “Het plan is drie pilots in Culemborg, Tiel en Zaltbommel te starten. Rondom die plaatsen zetten we een centrum neer waar we de goederenstroom concentreren. In afstemming met de consument gaan we - gebruik makend van een ingenieus systeem - die cliënt beleveren. Retourzendingen nemen we meteen mee terug.”

Interne bedrijfsprocessen

In de keten valt nog veel te innoveren, maar ook de bedrijfsprocessen vragen voortdurend om vernieuwing. Frank van der Vleuten is inkoper bij elektrotechnisch bedrijf en Industrieel automatiseerder Modderkolk Projects & Maintenance in Wijchen. Een bedrijf met 250 medewerkers, dat vanwege inkoop en verkoop veel met logistiek te maken heeft. Modderkolk bekijkt de processen kritisch zodat zo min mogelijk inspanningen verricht worden die geen toegevoegde waarde hebben. Nauwkeurige engineering houdt volgens hem in dat je precies weet wat je moet hebben zodat er tijdens het project zo min mogelijk materialen retour gaan of dat je orders moet wijzigen. Frank van der Vleuten: “We maken besturingskasten, die bestaan uit veel componenten. Er stonden circa zeven leveranciers bij Modderkolk op de stoep voor de levering van een besturingskast. Een eerste efficiency-slag maakten we door tijdig te bestellen, zodat de leverancier compleet kan leveren. Na levering meten we vervolgens hoe lang het duurt voordat de componenten door ons gebruikt worden. Met die gegevens kunnen we sturen. Een grote slag hebben we geslagen door met leverancier Technische Unie een vergaande samenwerking aan te gaan. Het materiaal voor de besturingskasten gaan we nu door onze leveranciers bij hen laten afleveren. Zij verzamelen totdat de order compleet is. Op het juiste moment wordt deze order geleverd. We hebben een retourkast waar onze mensen de retourgoederen in leggen. Dat kan meteen mee terug. We hebben met de Technische Unie structureel een uitleveringsgraad van meer dan 99,5 procent weten te bereiken.”

Eric van Gaalen is onder de indruk. Toch heeft Eric een bedenking: “De logistieke branche is nog helemaal niet zo bereidwillig om processen samen te voegen. Als dat gaat lukken ga je inderdaad een andere goederenstroom krijgen.” Stef Weijers valt bij: “Elke partij probeert het eigen logistieke proces te optimaliseren. Prima, dat moet ook. Maar als je dat met méér bedrijven samen kunt doen bij een bouwproject zoals hier op Park15, dan kun je zó veel meer besparingen bereiken. Maar dat moet je samen willen.” Sjoerd Roelofs constateert: “Met samenwerking valt veel te besparen, maar ieder doet nog te vaak zijn eigen onderdeel en staart zich daarop blind.”

Frank van der Vleuten is niet onder de indruk van deze kritische noten. Hij telt de zegeningen die Modderkolk geboekt heeft: “We hebben ons voorraadsysteem ook aan hen uit handen gegeven in de vorm van een 2-bin systeem en vendingkast. Van beide wordt door hen de voorraad bijgehouden en aangevuld. Als we het goed voor elkaar hebben, komt de technische Unie nog slechts een keer in de week. We kijken nog naar standaardisatie om het proces verder te perfectioneren.”

Locaties

Gustave Pol kaart de kwestie van geschikte locaties voor XXL-distributie centra aan. Die worden volgens hem steeds schaarser. In Zuid-Nederland ziet hij nauwelijks nog plekken waar ruimte is voor uitbreiding. Gustave Pol: “Infrastructuur is heel belangrijk maar het gaat wat mij betreft vooral om locaties. Hier valt ’t aanbod mee, Montferland en Zevenaar bieden locaties voor boven de 40.000 vierkante meter aan. Maar als die vraag door gaat, dan moet je daar wel over na gaan denken.”

Bart Franssen, binnen Giesbers Groep verantwoordelijk voor het nieuwe bedrijventerrein PARK 15 Logistics, ziet de dynamiek in de logistieke markt steeds meer toenemen. Hij legt de nadruk op de aantrekkingskracht van een multimodale infrastructuur. Park15 heeft een directe aansluiting aan de snelweg A15 , daarnaast is de barge terminal BCTN binnen enkele vrachtautominuten bereikbaar. De realisatie van de Railterminal Gelderland aan de Betuweroute staat gepland voor 2019. Dat maakt hij kenbaar aan de markt. Bart Franssen: “En dat levert resultaat op. Een eerste warehouse is inmiddels in gebruik genomen door logistiek dienstverlener Nabuurs. Hierin combineert het zijn goederenstromen van haar opdrachtgevers zoals Kraft-Heinz en Mars. Op dit moment wordt grondwerk verricht vanwege de komst van McDonalds en een tankstation. Nog opvallender is de realisatie van het nieuwe distributiecentrum voor Lidl Nederland die daarmee het meest duurzame distributiecentrum creëert.” Hij wijst op de flexibele uitgifte die mogelijk is op een nieuw bedrijventerrein zoals Park15 om zo tegemoet te komen aan de wensen van klanten. Toch zou ook herontwikkeling van bestaande gebouwen een antwoord kunnen zijn op de groeiende vraag: “Misschien moeten er op een flexibele en meer snelle manier oude locaties herontwikkeld worden om ook dicht bij steden aan de vraag te kunnen blijven voldoen naar locaties voor e-commerce distributie dicht bij de consument. Dat is dan wel een uitdaging want het bestemmingsplan moet misschien worden aangepast en je hebt te maken met versnipperd eigendom. Daar moeten oplossingen voor komen voordat je ze als nieuwe ruimte kan inzetten.”

Sjoerd Roelofs: “Gezien de krappe logistieke vastgoedmarkt en de vraag vanuit de markt, is veel bestaand logistiek vastgoed tijdelijk verhuurd en is de leegstand gering. De vraag naar vastgoed wat direct beschikbaar is, is groot en het aanbod zeer beperkt. Strijbosch Thunnissen heeft een locatie in Tiel telkens voor een jaar verhuurd. Steeds zijn er nieuwe partijen die er graag in willen. Er blijven bedrijven die op korte termijn ruimte nodig hebben. Ik denk dan ook dat de markt vraagt om nieuwe ruimte die op risico wordt neergezet.” Jay Lelie reageert meteen: “De processtromen van logistieke dienstverleners en bouwers lopen uiteen. Als je het hebt over gebiedsontwikkeling dan is denken op de lange termijn essentieel. Wij hebben hier in Park15 al voor het jaar 2000 grond aangekocht om dit gebied te creëren. Wij als ontwikkelaars, maar ook de logistiek dienstverleners moeten vooruitkijken en bepalen van waaruit ze willen gaan werken met hun organisatie.” «

Tekst: Paul de Jager / Fotografie: Istar Verspuij

Interessant artikel? Deel het: