Logistiek Limburg op zoek naar perspectief

11 oktober 2017 15:30

Veel in de Limburgse economie draait om logistiek. De sector telt 60.000 werknemers en is goed voor een omzet van bijna 5 miljard euro per jaar. Al enkele jaren op rij is Noord-Limburg bovendien de logistieke hotspot van Nederland. Gelegen op de doorvoerroute vanuit de havens van Rotterdam en Antwerpen naar de eindbestemmingen in heel Europa, neemt Limburg een bijzondere logistieke positie in. Een positie die erom schreeuwt om op de juiste manier te worden uitgevent.

Het provinciebestuur stimuleert daarom innovaties bij logistieke bedrijven en liet dat samen met een groot aantal logistieke dienstverleners in mei dit jaar zien op de tweejaarlijkse Transport Logistic München (TLM), ’s werelds grootste transport- en logistiekbeurs. Dat zit dus wel goed. Maar het rondetafelgesprek voor deze uitgave over de uitdagingen waar logistiek Limburg zich de komende jaren voor geplaatst ziet, maakt duidelijk dat er op het vlak van personeel en imago nog heel wat te verhapstukken is. Want waar haal je de werknemers van de toekomst vandaan? Hoe interesseer je de jeugd voor logistiek? Het antwoord hangt nauw samen met het imago van de logistiek, waarbij al snel aan transport, wielen en warehouses wordt gedacht in plaats van interessante banen op mbo- en hbo-niveau. Dat is niet zo vreemd. Er verrijzen steeds meer warehouses langs de Limburgse snelwegen, een indicatie van de geweldige groei die de sector doormaakt en met het aantrekken van de economie verschijnen ook meer vrachtwagens op de wegen. Daarmee groeit tevens de vraag naar goed gekwalificeerd personeel. Maar die mensen heb je niet alleen nodig achter het stuur of op heftrucks. Hoe vult logistiek Limburg die behoefte in? Kan het op termijn blijven voldoen aan wat de markt van toplogistieke dienstverleners verlangt?

Perspectief laten zien

“Wij zijn een marktgedreven sector, maar hoe effectief is dat? Het gaat erom iets toe te voegen aan je klant, om added value. Maar we zien elkaar nog te veel als concurrenten”, aldus Naud Brand van B&R Premium Logistics in Heerlen. “We moeten elkaar iets gunnen, ook dát is groei. De oorzaak dat we mensen niet snel zover krijgen dat ze in de logistiek willen werken, ligt bij onszelf.” Peter van der Meijden van Seacon Logistics in Venlo wijst erop dat veel jongeren niet weten wat de logistiek hen te bieden heeft. “Wij moeten ervoor zorgen dat studenten perspectief zien en wat ze in de logistiek kunnen bereiken. Dat ze waarde kunnen toevoegen aan een bedrijf. Logistiek is heel breed geworden. Daar moet je je werving op richten. Alleen al in de regio Venlo hebben we de komende jaren 5.000 mensen erbij nodig in de logistiek. Zowel in ‘blue collar’ als in ‘white collar’ en ook vooral de nieuwe generatie.”

Ruud Timmermans van Verhoex Douane Advies in Venlo constateert dat er veel te weinig studenten instromen bij de logistieke opleidingen in Venlo. Wat het personeelstekort voor de komende jaren alleen maar groter maakt. Fons Latour van Maastricht Aachen Airport wijt dit aan het slechte imago van de sector. “Als je mensen elders betere arbeidsvoorwaarden krijgen, ben je ze gewoon kwijt. De beteren kun je op termijn niet vasthouden.” Peter Heiden van Fontys University of Applied Sciences in Venlo stelt vast dat er momenteel minder studenten instromen bij zijn opleiding. Dit komt mede door de vergrijzing, waardoor ook in de regio Venlo de komende jaren minder nieuwe hoogopgeleide arbeidskrachten voor de logistieke sector beschikbaar komen. Door de concurrentie van de Duitse arbeidsmarkt, waar de lonen en randvoorwaarden beter zijn dan hier (vooral in de productielogistieke sector), besluiten afgestudeerden in een andere regio emplooi te kiezen die uitzicht biedt op een beter betaalde baan en/of betere secundaire arbeidsvoorwaarden. Hierdoor wordt het voor de transportlogistieke sector waarschijnlijk moeilijker hoogopgeleid personeel aan te trekken.

Flexibiliteit

Wat de jongere werknemer vooral belangrijk vindt in een baan is flexibiliteit en daar moet de logistiek op inspelen. Flexibiliteit waardoor mensen die nu zonder werk thuiszitten op minder courante tijden zouden kunnen werken, ziet Peter van der Meijden als voordeel. Voor Naud Brand weerhoudt een flexibel contract mensen juist ervan te solliciteren, omdat ze liever vastigheid hebben. Voor anderen aan tafel is het helder dat de sector zelf schuldig is als zij in een neerwaartse spiraal terechtkomt. We hebben als logistieke sector te weinig gedaan om ons imago te verbeteren, vindt Huub Beurskens van @ded Logistics BV in Venlo. De overheid en Transport en Logistiek Nederland hebben volgens hem door de jaren heen te weinig geïnvesteerd. In een beter imago ligt volgens Ruud Timmermans wel de basis van meer en beter personeel. “Ik hoor dat de instroom bij Fontys nu 85 studenten per jaar is. Dat moet het dubbele zijn. Ik ga regelmatig naar middelbare scholen om te vertellen over logistiek en dan zitten daar onvoldoende geïnteresseerde studenten. Logistiek is geen fancy beroep. Het beeld is verkeerd. Middelbare scholen in de regio brengen het vak onvoldoende onder de aandacht. Docenten en decanen weten totaal niet wat er zich afspeelt in ons vak en dat er meer is dan vrachtauto´s en warehouses.”

Peter Heiden geeft aan dat er naast de beperkte instroom ook sprake is van uitstroom tijdens de studie. Peter van der Meijden ziet bovendien dat de keuze van studenten eerder op Eindhoven valt dan op Venlo, dat nog niet zolang geleden ‘the place to be’ was. Is het tij misschien te keren met een hoger salarisniveau in de sector, vraagt Marc van Sintmaartensdijk, bij Adelmeijer Hoyng Advocaten in Maastricht hoofd sectie bouw-vastgoed. Dat zou volgens Peter van der Meijden weleens kunnen, want in andere sectoren wordt beter betaald, al is dat niet het belangrijkste criterium. Naud Brand zoekt de oplossing eerder in de essentie van de logistiek. “Waar gaan we naartoe met de sector? Continuïteit en service zijn belangrijker dan lage tarieven. En dan zie ik: hoe groter het bedrijf, hoe slechter de service. Dat is in het mkb beter geregeld. Je kunt flexibel zijn zonder je kosten te verhogen. De klant is best bereid om te betalen als hij wordt ontzorgd, maar dan moet je dat wel doen.”

Bedrijven moeten logistiek niet als kostenpost zien maar als toegevoegde waarde, vindt Peter van der Meijden. Ron Kuijpers van Broekman Logistics ziet steeds meer logistieke bedrijven samenwerken op basis van hun core business. “Samen een tender beantwoorden en de business ontzorgen.” Dat kan alleen met betrouwbare partners en tegen een eerlijk tarief, vindt Naud Brand. Partners moeten wel dezelfde competenties hebben en dat uitstralen, stelt Huub Beurskens. “Als @ded Logistics BV hebben wij hier zorgvuldig op geselecteerd.” Voor Ron Kuijpers is de uitwisseling van medewerkers ook een prima manier om mensen eens breder te laten kijken en nieuwe interesses te wekken.

Brexit

Waar de logistiek (en niet alleen hier) zich momenteel zorgen over moet maken, zijn de effecten van de Brexit. Gaat die voor chaos zorgen bij de douane en bij bedrijven die zakendoen met Groot-Brittannië. Is logistiek Limburg daarop berekend? Voor Ruud Timmermans zal het met de chaos wel meevallen. “Maar er is wel te weinig kennis bij bedrijven. Vandaar dat wij daar seminars over geven. Ik denk eerder dat binnen Engeland problemen ontstaan, zoals oponthoud van goederen naar Engeland, dat een achterhaald douanesysteem heeft en te weinig ambtenaren om toezicht te houden. Maar het is een knappe vent die echt weet wat er gaat gebeuren na maart 2019, als de Brexit een feit is. Al zien wij als gespecialiseerd kantoor voor douaneactiviteiten de Brexit als een kans.” Ook een bedrijf als Seacon Logistics denkt na over de diverse uittredingsscenario’s en hoe je je daar als bedrijf op kunt voorbereiden. “Wij zitten daartoe met alle schakels in de keten bij elkaar”, zegt Peter van der Meijden. Ook Maastricht Aachen Airport bereidt zich voor. Waarbij Fons Latour wijst op de keuze tussen afwachten of je je spullen straks nog steeds ‘just in time’ uit Engeland krijgt of ze beter zelf kunt gaan produceren.

De voorbereiding op de Brexit is voor Frits Tenge, specialist douanezaken en docent bij het nieuwe opleidingsinstituut CST Nederland in Venlo, van hetzelfde karakter als op orkaan Irma in de VS. “Je ziet de voortekenen ruim van tevoren. Het pond is al in waarde gedaald en er gaat gegarandeerd nog meer gebeuren. Bedrijven moeten zich afvragen of hun personeel voldoende is opgeleid, want er moet wel iets gebeuren op het gebied van export en de benodigde certificaten. We checken regelmatig bij bedrijven of ze zich daarop voorbereiden, maar er komt nauwelijks respons.” Volgens Naud Brand is nog maar weinig bekend over de onderhandelingen en de impact van de Brexit op de goederenstromen. Al denkt hij dat noch de EU noch het Verenigd Koninkrijk belang hebben bij het afremmen daarvan. Ook Marc van Sintmaartensdijk geeft aan dat bij cliënten van hem nog alles gewoon doorgaat zoals het was. Maar Ruud Timmermans en Frits Tenge wijzen op 1992, toen na het Verdrag van Schengen de binnengrenzen van de EU opengingen en bedrijven ten onrechte dachten dat het niet zo’n vaart zou lopen met de negatieve effecten ervan. Frits Tenge voorziet dat Engeland na de Brexit een harde protectionistische lijn zal volgen. Maar meer dan erover praten en zien welke acties bij welk scenario passen, kun je niet, vindt Peter van der Meijden. Huub Beurskens wijst erop dat je daar wel het juiste personeel voor moet hebben. Daarom, zegt Ruud Timmermans, zoekt Verhoex naar mensen die bijvoorbeeld financieel en juridisch onderlegd zijn. “Het probleem ligt bij het gebrek aan kennis bij logistieke dienstverleners, een deel van onze klanten. Wij maken hen bewust van wat er fout kan gaan. Logistieke opleidingen en opleidingen als international business besteden weinig aandacht aan douanepapieren, terwijl het een heel wezenlijk onderdeel is van internationaal zakendoen.” Engeland kan het beste een positie als Zwitserland of Noorwegen gaan innemen, dat is de beste mix, vindt Frits Tenge. “Maar de importeffecten worden onderschat. We trainen mensen daarin en scholen ze bij. Niet alleen fiscaal maar ook op het gebied van veiligheid, sancties en dual use.” Voor Huub Beurskens moet de logistieke sector klanten inderdaad meer advies kunnen geven over hun douanepapieren, om hun diensten op de juiste manier te kunnen verlenen en klanten te kunnen vertellen wat er niet goed gaat en waarom.

E-commerce

Het draait uiteindelijk allemaal om de klanten, die de markt vormen waar de eisen voortdurend veranderen. Ook logistieke dienstverleners moeten mee veranderen en zich richten op nieuwe maatstaven als ‘realtime visibility’.

In hoeverre is logistiek Limburg hier klaar voor? De naam van Amazon valt als voorbeeld van hoe een voormalige klant zich doorontwikkelde tot een fikse concurrent in de logistieke dienstverlening en nu qua e-commerce vooroploopt. “Wij zien een grote switch richting e-commerce”, zegt Peter van der Meijden, “en daar moet je in mee. Je moet dus blijven investeren. Klanten willen en moeten kunnen zien waar hun lading zich bevindt en wanneer die wordt geleverd.” Maar wil de klant daarvoor betalen, vraagt Ruud Timmermans zich af. Volgens Huub Beurskens zijn het vooral multinationals die erom vragen. Ook voor Peter Heiden is realtime visibility heel belangrijk geworden voor de logistieke sector, al zal dat niet voor elke klant gelden.

Alleen al omdat de industriële markt anders in elkaar zit dan de consumentenmarkt. Bij veel bedrijven kun je de lading onderweg al volgen, maar wil je dat en is dat nodig? De vraag ernaar wordt echter steeds groter. En daar moet je mensen voor zien te interesseren, zoals IT-ers, technici en engineers.

Beleving en gevoel

Interesse die onder meer wordt gewekt door aankomende studenten de juiste rondleidingen te geven. En door hen tijdens de eerste jaren van hun opleiding niet alleen in een warehouse ervaring te laten opdoen en stage te laten lopen, maar ook bij de expeditie en de IT-afdeling. Zodat ze zien dat logistiek meer is dan dat, dat ze een bewuste keuze kunnen maken en een goed uitstroomprofiel krijgen. Dus investeren in het ‘next level’ en zorgen voor beleving tijdens de opleiding. Want dat is wat de nieuwe generatie wil. Naast een goed salaris (al is dat niet bepalend) en secundaire arbeidsvoorwaarden. In hoeverre bedrijven in staat zijn mensen zich goed te laten ontwikkelen in een steeds complexere sector, is bepalend of de logistiek hier een antwoord op vindt. Pas als mensen de doorgroeimogelijkheden zien en de kansen die er zijn, verbetert het imago van de logistiek. Beleving en gevoel, daar draait het om. Dan zal de sector snel een ander imago en meer instroom krijgen, luidt de slotconclusie. «

Interessant artikel? Deel het: