Big Data: nieuwe ICT-kennis met grote maatschappelijke impact

2 december 2016 14:40

De Big Data-thema-bijeenkomst van VNO-NCW bij de Radboud Universiteit bleek een schot in de roos. De ruim honderd aanwezigen werden 27 oktober twee uur lang geboeid door presentaties en discussies in het Huygensgebouw, waar naast ervaren ondernemers ook onderzoekers en studenten, en jonge ondernemers 
uit het ICT Netwerk Nijmegen actief waren.

In zijn openingswoord refereerde Marcel Hielkema, regio-voorzitter VNO-NCW, aan de lancering van de Economic Board Arnhem-Nijmegen, op 15 september, toen de “kwartaalbarometer” over de regionale economie werd gepresenteerd door Radboud-econoom prof. Joris Knoben. De komende tijd worden ondernemers in de regio opnieuw bevraagd over hun economische vooruitzichten. Prof. Knoben zorgt weer voor de wetenschappelijke analyse. Hielkema sprak zijn waardering uit voor de samenwerking met de Radboud Universiteit bij de barometer en bij deze bijeenkomst over Big Data.

Machine Learning

Prof. Tom Heskes, hoogleraar Kunstmatige Intelligentie aan de Radboud Universiteit schetste recente ontwikkelingen die leiden tot de enorme toename van data: computers worden steeds krachtiger en sneller; data-opslag kent een verdubbeling iedere anderhalf jaar; data-analyses worden steeds beter. Wetenschappers – zoals specialisten in Machine Learning - werken aan algoritmen om patronen te ontdekken in Big Data. Deep Learning is daarvan een voorbeeld, en is gericht op algoritmen die zich zelf verder kunnen ontwikkelen. Steeds als er nieuwe data worden toegevoegd, leert de computer nieuwe patronen te herkennen. Deep Learning maakt het mogelijk modellen te trainen om data te structureren en op betrouwbare wijze te presenteren. Het wordt gebruikt voor spraaktoepassing, beeldherkenning en tekstanalyse. Naast Deep Learning zijn er ook andere modellen zoals Causal Discovery-model, dat oorzaak en gevolg kan laten zien. Volgens Heskes is de combinatie van de juiste modellen, grote hoeveelheden data en snelle computers de basis voor succesvolle Machine Learning.

“Voor kennisvalorisatie en maatschappelijke impact heeft de universiteit partners nodig. Dat kunnen we niet alleen.”

Toepassingsmogelijkheden

Bedrijven benutten modellen met algoritmen om uit historische data voorspellingen te maken, bij voorbeeld om een aanbod beter af te stemmen op specifieke klanten. Grote bedrijven als Google hebben op dit vlak een flinke voorsprong. Webshops als Amazon en Bol.com zetten ‘collaboratieve filtering’-technieken in om klanten gerichte informatie aan te bieden. Maatschappelijke impact van Big Data zien we ook in de gezondheidszorg. Tom Heskes noemt een Big Data-onderzoeksproject waarin het Amerikaanse Verily, zusterbedrijf van Google, samenwerkt met de Radboud Universiteit en Radboudumc. Hierbij worden data van 650 Parkinson-patiënten verzameld en geanalyseerd om inzicht te krijgen in het verloop van de ziekte en om gepersonaliseerde zorg te kunnen bieden. Heskes: “Binnen de Radboud Universiteit wordt op diverse plaatsen met Big Data gewerkt. We gaan ons onderzoek groeperen en versterken in een “Data Science Center” dat de positie van de Radboud Universiteit internationaal nog beter maakt. In een recente wereldwijde competitie met ruim 600 teams eindigde de Radboud Universiteit al op de 11e plaats. Voor de oogkwaliteit van diabetici ontwikkelden we een model voor analyse en patroonherkenning.”

Big is relatief

Zijn zelflerende computers en kunstmatige intelligentie wel zonder risico? Tom Heskes: “Het oude paradigma ging ervan uit dat computers mensen kunnen assisteren. Nu zien we dat de computer juist mensen nodig heeft. Mensen geven datasets en labels aan computers, die met behulp van machine learning hun werk doen. Blijft de vraag: hoe lang duurt het nog voordat de computer alle taken van de mens overneemt? Zowel experts als leken roepen al vanaf 1960: ‘Binnen twintig jaar’. Dat roept men nog steeds, over twintig jaar waarschijnlijk ook nog. Laten we ons concentreren op gevaarlijker zaken als drones die op basis van gezichtsherkenning op mensen schieten.” Heskes relativeert: “Wat Big Data betreft, dat is gewoon Data. Wat we nu nog als ‘Big’ ervaren, wordt over enkele jaren gezien als iets voor kleine jongens.”

Drie V’s

Guido van Gessel vertegenwoordigde als managing partner het Nijmeegs ICT-bedrijf Isatis, in 2015 Nijmeegse Onderneming van het Jaar. Hij noemde als focusgebieden: Healthcare (o.a. applicaties voor apotheken en zorgverzekeraars), Comparison (vergelijkingssites), Development (software) en Data Performance (Online Results, IT Services, Business Solutions). Isatis in 1986 opgericht, o.a. door oud-RU-informatica-student Jack van Poll, maakte vooral de laatste zeven jaren een snelle groei door van 30 naar 130 medewerkers. Guido van Gessel omschreef Big Data met drie V’s: Volume (grote hoeveelheid data), Variety (on-/gestructureerde data) en Velocity (toename in snelheid). “Veel bedrijven beschikken over enorme hoeveelheden data, maar weten niet wat ze ermee moeten doen. Het doel is om data realtime beschikbaar te maken en te analyseren. Het probleem hierbij zijn de ongestructureerde data: Word-documenten, telefoniedata, clickdata, sensordata, pdf’s, etc. Die kun je vergelijkbaar maken in een relationele database, een soort bierkratje met keurige vakken waarin de standaard-bierflesjes van verschillende merken passen. Het probleem begint als je er een wijnfles of beugelfles in wilt zetten? Wij hebben een methodiek ontwikkeld om juist de ongestructureerde data te verwerken en te analyseren.” 
Hij noemt als voorbeeld de deelname van Isatis aan het project Smart Maintenance for Ships (SMASH) met baggerbedrijf Boskalis, scheepsbouwer IHC Merwede en scheepsmotorenproducent Wärtsilä. Het onderzoeksproject toont op basis van ongestructureerde realtime data aan dat onderhoud te voorspellen is, en dat daarmee de kosten van het stil leggen van schepen aanzienlijk lager worden. Hierbij gebruikt men maar liefst 12 verschillende databronnen zoals logdata, weersverwachtingen en ERP-applicaties. Deze succesvolle pilot biedt mogelijkheden voor Smart Maintenance in andere sectoren.

Maatschappelijke impact

Na deze twee hoofdsprekers volgden korte presentaties van ICT Netwerk Nijmegen en AIESEC, vooral over hun inzet om Nijmeegse studenten te laten kennismaken met bedrijven, zodat toptalent al vroeg op het spoor wordt gezet van toekomstige werkgevers. Ook prof. Han van Krieken, rector magnificus van de Radboud Universiteit, wees in zijn slotwoord op de kansen van bedrijven in de regio om met interessante stageplaatsen en banen goed opgeleide studenten aan zich te binden. De Radboud Universiteit is voor bedrijven en andere organisaties een geziene partner, en werkt als beste brede universiteit van Nederland veel samen in projecten, zowel regionaal als nationaal en internationaal. Zo vinden Wageningen en Nijmegen elkaar in projecten rond Voeding en gezondheid en Food & Cognition. Als medicus sprak hij uit eigen ervaring over het gebruik van data om tot betrouwbare diagnoses te komen. Inzet van Big Data en nieuwe methoden maken het mogelijk data beter te structureren en te analyseren. Big Data is zowel interessant voor wetenschappelijk onderzoek als voor maatschappelijke toepassingen en innovaties.

De Radboud Universiteit wil een belangrijke rol spelen bij verwerving en overdracht van kennis ten dienste van de samenleving. “Dat kunnen we niet alleen. Voor kennis-valorisatie en maatschappelijke impact heeft de universiteit partners nodig, zoals Radboud Innovation voor deze bijeenkomst goed samenwerkt met VNO-NCW en het ICTNetwerk”, aldus rector Van Krieken, die de organisatoren en sprekers dankte. Hij noemde tot slot voorbeelden van valorisatie uit diverse wetenschapsgebieden, o.a. de recente Jeroen Bosch-tentoonstelling met een half miljoen bezoekers. Wetenschap leidt ook tot nieuwe producten, heeft op verschillende manieren impact in de samenleving en draagt bij aan een sterke dynamische regio. Studenten en onderzoekers willen met hun kennis ook van betekenis zijn voor de maatschappij. Dat blijkt o.a. uit het feit dat de laatste 25 jaar zo’n 700 Radboud-onderzoekers en -studenten een nieuw bedrijf zijn gestart, wat ruim 5000 arbeidsplaatsen opleverde. Die spin off-bedrijven, en veel andere innovaties, die uit de wetenschap voortkomen zijn zichtbaar, zowel op de Radboud-campus in Mercator-gebouwen als elders in Nijmegen en een grotere regio. Valorisatie en innovaties maken de maatschappelijke impact van de Radboud Universiteit zichtbaar. «

Interessant artikel? Deel het: