Is duurzaamheidsbeleid te vrijblijvend?

17 juli 2017 16:27

Duurzaamheid. Veel initiatieven zijn veelbelovend en het klinkt mooi. Er worden steeds meer stappen in de goede richting gezet, maar het kan nog veel en veel beter, zo concluderen de gespreksdeelnemers. De vrijblijvendheid is nog te groot …

In deze nieuwe economische tijd worden op het gebied van duurzaamheid vooral milieutechnische oplossingen gevonden of in de markt gezet. Daarbij spelen zaken als wet- en regelgeving en - niet in de laatste plaats – de total cost of ownership (wat levert het uiteindelijk op?) een essentiële rol. Eveneens is er bij steeds meer bedrijven aandacht voor duurzaamheid als het gaat om het aantrekken en behouden van de medewerkers. “Onze medewerkers zijn Alex Service”, vertelt Sietske Veldman. “Zij moeten goed hun werk kunnen doen en zich lekker in hun vel voelen tijdens het werk. Bij ons staat echt de eerste P van de drie p’s – people, planet, profit - voorop.”

“Ik merk wel dat een landelijke aanpak best wel veel van ons vergt”, vertelt Raoul Kerver van RKT Lelystad, als hij zijn bedrijf introduceert. “We zijn inmiddels lid geworden van Business Open in Lelystad, om ook beter zichtbaar te worden op de lokale markt. We hebben particuliere opdrachtgevers en gaan eigenlijk van landelijk naar lokaal/regionaal. En we proberen ook in beeld te komen bij aannemers in de regio.” Het verleidt Gerrit Steenge van Klein Poelhuis tot de opmerking dat sommige aannemers minder betrouwbaar zijn. “Dan heb ik het over de traditionele aannemers van voor de crisis, die alles willen bepalen tegen de laagste prijs, maar het gaat tegenwoordig veel meer om samenwerken in bouwteams, dat werkt veel beter. Partijen die met elkaar samenwerken die blijven overeind.” Voor veel organisaties blijkt samenwerking een goede en mooie invulling te kunnen zijn van het begrip duurzaamheid. “Je doet allemaal waar je goed in bent en steeds minder wordt in eerste instantie naar de laagste prijs gekeken.”

"Ik zoek de Willy Wortels die met innovatieve plannen komen"

Vervangingsinvesteringen

“We proberen het onderwerp duurzaamheid bij onze opdrachtgevers op tafel te krijgen als het bijvoorbeeld gaat om vervangingsinvesteringen. Daarbij adviseren we ook over de financiële mogelijkheden. Logisch, want daar wordt toch naar gekeken”, stelt Sylvain van Ligtenberg. Bedrijven die vandaag de dag niets aan duurzaamheid doen, komen daar nu nog mee weg, maar zullen over enkele jaren toch het loodje leggen. Daar zijn de gespreksdeelnemers het wel over eens.

Dit niet alleen op basis van zaken als aanbestedingen en het uitbrengen van offertes, maar ook omdat de maatschappij het eist. Dat bij een bedrijf de zorg voor mens, milieu en de samenleving voorop staat, is bij diverse bedrijven al gemeengoed of anders moet het snel dat gaan worden. “Als je niet meegaat met je tijd, haak je sowieso af, zeker in onze markt”, zegt Sietske Veldman.

Milieumaatregelen

We voeren het gesprek in Lelystad op bedrijventerrein Noordersluis. Welhaast vanzelfsprekend loopt het voorstelrondje van de aanwezige gespreksdeelnemers over in een onderhoudend gesprek over diverse facetten van duurzaamheid. Martin Daniëls laat weten dat in alle drie de takken (akkerbouw, huisvesting van arbeidsmigranten en verhuur van bedrijfsruimtes) waarin hij ondernemer is, duurzaamheid een belangrijke rol speelt. “We kijken bij Dyntes Tech Park naar het binnenhalen van innoverende duurzame bedrijven, maar er is ook aandacht voor milieumaatregelen, net als bij de huisvesting van arbeidsmigranten en ons akkerbouwbedrijf.” Er zijn zelfs plannen om een groot zonnepark te realiseren op een van de landbouwgronden die minder goed rendeert. “Overigens is in mijn ogen de gangbare landbouw zeer duurzaam.”

Gerrit Steenge vindt het belangrijk dat de overheid op het vlak van duurzaamheid stimulerender moet werken en veel zaken beter inzichtelijk moet maken. “Ik denk dat we in Nederland tien jaar achter de muziek aan lopen. Er is bijvoorbeeld op het gebied van zonnepanelen te weinig praktijkervaring om ook te weten of het rendement in de toekomst goed zal zijn.”

"Overheid moet stimulerende worden en zaken inzichtelijker maken"

Onderbouwen

Volgens Sylvain van Ligtenberg is de garantie van 25 jaar rendement op zonnepanelen wel degelijk goed te onderbouwen. Hij wijst erop dat in zijn ogen geen keuzes gemaakt moeten worden tussen zonne-energie en windenergie, maar dat beide mogelijkheden interessant zijn. Juist als combinatie. “Veelal is er niet zoveel wind als de zon schijnt en als de zon niet schijnt is er vaak weer meer wind. Er zijn nu zelfs plannen om zonneparken te realiseren onder de windmolens.” Ook Martin Daniëls pleit net als Steenge voor minder vrijblijvendheid. “Je zou kunnen denken aan belastingvoordelen als je veel doet aan duurzaamheid.” Volgens Sylvain van Ligtenberg zijn die voordelen er wel in de vorm van subsidieregelingen en bijvoorbeeld een groenlening. Maar je moet wel de weg weten, zo wordt geconcludeerd. “Goed advies is heel erg belangrijk, dat kan je geld opleveren.”

Regelingen

Grote bedrijven kunnen bijvoorbeeld gebruikmaken van een SDE-regeling. SDE staat voor ‘Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie’. De regeling moet ervoor zorgen dat duurzame energie meer aantrekkelijker wordt voor bedrijven om de klimaatdoelstellingen te kunnen halen. Wat voorheen nog gericht was op particulieren, richt de overheid zich bij de stimulatie van duurzame energie nu voornamelijk op grootgebruikers, omdat daar het snelst de meeste winst te halen valt. Op dit moment schommelt de hoeveelheid duurzame energie rond slechts vijf procent van het totaal.

Kleinverbruikers kunnen salderen. Dat houdt in dat een kleinverbruiker alle opgewekte stroom die niet zelf wordt gebruikt, maar aan het net wordt gestuurd achteraf mag verrekenen met de energienota. De regeling staat ter discussie, maar waarschijnlijk komt er wel een overgangsregeling.

Concreet nieuw werk

Voor Alex Service leveren de zonnepanelen concreet nieuw werk op, vertelt Alexander Veldman. “Als de panelen vies zijn, vermindert het rendement en dan kan het lonend zijn om ze goed te reinigen. Sommige leveranciers vertellen dat, maar soms komt men er ook door de dagelijkse praktijk achter. Wij reinigen met osmose-water en zachte borstels. Het is voor ons een aanvulling op onze dienstverlening.”

Worden de duurzaamheidseisen bij aanbestedingstrajecten altijd serieus genomen? Of gaat het uiteindelijk toch vaak om de prijs? “Je merkt wel dat er steeds meer aandacht voor is, maar soms gaat het ook nog om de prijs”, zegt Gerrit Steenge. Raoul Kerver merkt op dat in de branche waarin zijn bedrijf actief is in toenemende mate het plan van aanpak van belang is. “Hoe ga je het doen? Hoe benader je de omgeving en hoe maatschappelijk verantwoord ben je bezig?” Sietske Veldman: “We vertellen vaak achteraf dat we al maatschappelijk verantwoord met onze mensen omgaan. Daar hangt wel een prijskaartje aan, maar we merken dat dat wel gewaardeerd wordt. We hadden bij een aanbestedingstraject hoge scores op de meeste punten in ons plan van aanpak, maar we waren wel wat duurder. Uiteindelijk hadden we wel de hoogste totaalscores. En toen we het werk ook kregen, een tevreden klant.”

"Soms is het nog te duur omdat de markt nog niet is opengebroken"

Finetuning

Wordt er veel geïnnoveerd op het terrein van duurzaamheid? Gerrit Steenge: “Het gaat wel steeds verder. Maar het meeste is al ontwikkeld. Je ziet nu vooral finetuning om betere rendementen en een hogere levensduur te behalen.” Sylvain van Ligtenberg vult aan: “Alle technieken zijn aanwezig. Soms is het nog te duur, omdat de markt nog niet is opengebroken. Kijk naar de prijs van zonnepanelen nu en vijftien jaar geleden. Als er meer wordt geproduceerd, gaan de kosten omlaag en neemt het gebruik ervan toe.”

Er volgt discussie over koelen en het binnenklimaat van gebouwen. Het gaat onder meer over de invloed van de architectuur, maar ook op de momenten waarop gekoeld en/of ververst kan worden. Sylvain van Ligtenberg: “Je ziet dat veel nieuwe scholen een groot probleem hebben omdat ze te goed geïsoleerd zijn. Er is bijna geen transmissie. De basisschool heeft samen met vliegtuigen de grootste mensdichtheid en in een klas wordt heel veel warmte geproduceerd. Er wordt vaak begonnen met een temperatuur van 20 graden Celsius, maar binnen enkele uren is het vier à vijf graden warmer. Daar doe je niks aan, want je krijgt het niet meer weg. Je zou in de nacht moeten ventileren en ’s morgens moeten starten op zo’n zestien graden. Dan ondervang je het probleem een beetje …”

Onderwijs en arbeidsmarkt

Het gesprek komt op de relatie tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Gerrit Steenge verwijt het onderwijs al twintig jaar met de techniek aan de slag te willen gaan, maar merkt daar in de praktijk nog weinig van. “De insteek is anders. Ik word af en toe gek van jongens die op het werk komen, maar dat ligt niet echt aan de school, maar aan de mentaliteit van vandaag de dag. Ze zitten de hele dag op hun mobieltje”, zegt Raoul Kerver. “Dat hebben wij ondervangen”, stelt Gerrit Steenge. “Bij ons is het mobieltje of in de auto of inleveren, behalve als er thuis iets is waardoor je echt bereikbaar moet zijn.”

“Heel veel leerlingen hebben de afgelopen jaren niet de kans gehad om mee te draaien in een bedrijf, omdat stageplekken heel erg zeldzaam werden”, zegt Sietske Veldman. “Dat was voor de crisis heel anders.” De installatiebranche heeft – door schade en schande - uiteindelijk een eigen opleidingstraject in het leven geroepen. De vrees voor grote tekorten aan arbeidsplaatsen in de technische branches is groot. Ook op hbo-niveau is het moeilijk om geschikte mensen te vinden, zoals bij Enodes. “Bij bedrijven in onze branche probeert men de stagiaires al te binden. We hebben nu al een halfjaar een vacature openstaan.”

Innovatieve plannen

“Wij maken gebruik van ontwikkelingen in de markt en passen die toe, maar we innoveren zelf niet”, zegt Martin Daniëls, weer terugkomend op de vraag over duurzaamheid en innovatie. “Ik zoek voor het Dyntes Tech Park juist wel de Willy Wortels die met innovatieve plannen komen, zodat er mooie bedrijven ontstaan.”

Subsidies en leningen blijven momenteel nodig om duurzame ontwikkelingen aantrekkelijk te maken, is de conclusie van de gespreksdeelnemers. Sylvain van Ligtenberg: “Op dit moment hoef je niet te betalen voor vervuiling. Je ziet de prijs van het stoken via een kolencentrale niet terug op je energierekening, omdat niet alles in de uiteindelijke prijs wordt meegenomen. Anders zijn zonne- en windenergie minstens net zo aantrekkelijk. We hebben in Nederland de kant gekozen om het schone te stimuleren.” Raoul Kerver heeft bij elk project te maken met subsidies, zo stelt hij. “De klant verwacht ook dat wij de woning doorberekenen qua energiegebruik op jaarbasis.”

“Nieuwe technieken gaan we altijd in mee, dat vinden we ook leuk”, vertelt Alexander Veldman. “Vroeger stond iedereen met een mop heen en weer te vegen bij de schoonmaak van gebouwen, maar we werken nu met vlakmoppen. Het is lichter, het wordt schoner en je hebt minder schoonmaakmiddelen en minder water nodig. Perfect.” Het is duurzaam, maar bij Alex Service noemen ze dat met de tijd meegaan. «

Tekst: Willem Bakering / Fotografie: Gerrit Boer

Interessant artikel? Deel het: