Van Afval naar Grondstof: kans voor ondernemers

19 juni 2018 10:02

Circulaire economie. Voor de één is dit de toekomst, voor de ander een vaag begrip. Maar wat is het? Wat kan het voordeel voor een ondernemer zijn om er iets mee te doen? In dit artikel beschrijven we wat circulaire economie is. We gaan in op de kansen voor ondernemers, maar ook op voorwaarden waaraan moet worden voldaan. Een nieuw initiatief gaat ondernemers hierin ondersteunen.

Momenteel is een nieuw initiatief in voorbereiding om de circulaire economie voor bedrijven en bedrijventerreinen in Arnhem, het Rijk van Nijmegen en De Liemers een extra impuls te geven. Het initiatief is vormgegeven door de Groene Alliantie De Liemers, Het Rijk van Nijmegen, gemeente Arnhem, de kennisinstellingen Hogeschool Arnhem Nijmegen, Wageningen Environmental Research en de bedrijven Kortmandgo en MINERALZ. De Provincie Gelderland ondersteunt dit nieuwe initiatief. Hierin krijgen bedrijven en bedrijventerreinen de mogelijkheid aangeboden om zich te laten ondersteunen door kennisinstellingen. Dit initiatief richt zich juist op de midden- en kleinbedrijven die de genoemde kansen van de circulaire economie willen benutten, maar daar alleen niet voldoende mogelijkheden voor hebben. Dit initiatief is bedoeld bedrijven bij elkaar te brengen, voor het gezamenlijk ontwikkelen van concrete businessplannen, die zo kunnen worden uitgevoerd. Voor informatie en ondersteuning om de transitie naar een circulaire economie in gang te zetten, kunt u contact opnemen met contactpersonen die onderaan dit artikel zijn genoemd.

Wat is circulaire economie?

Circulaire economie betekent produceren met een zo groot mogelijke benutting van afvalstromen zodat er nauwelijks reststoffen hoeven te worden verbrand of gestort. Het gaat om het gebruiken van afval als grondstof. Het doel is het realiseren van kringlopen zonder afval, met weinig gebruik van met name fossiele grondstoffen, gas, energie, maar ook water, met als gevolg een steeds lagere druk op de natuur en het milieu. Circulaire economie betekent ook dat dit niet een kwestie is van regels, extra kosten en beperkende overheidsmaatregelen voor ondernemers, maar dat het ook kansen voor ondernemers oplevert. Kansen, die enerzijds ontstaan door de druk van een veranderende marktvraag. De reacties daarop leiden tot nieuwe vormen van produceren. Veel goede initiatieven voor een circulaire economie komen niet van de overheid maar van ondernemers of van burgers.

Waarom is circulaire economie belangrijk?

Circulaire economie is de economie van de toekomst. Er zijn verschillende redenen waarom circulariteit belangrijk is. Het meest in het oog springend zijn natuurlijk de veel te grote afvalstromen. Deze ontstaan, nadat het product is afgedankt, maar ook tijdens het gebruik. We kunnen niet langer doorgaan met het inzetten van niet duurzame verlichting, zoals gloeilampen en inefficiënte apparatuur, zoals CO² en fijnstof producerende voertuigen en energievretende apparatuur. Ook het ongelimiteerd verbranden en dumpen van afval in het milieu tasten de bestaansvoorwaarden van het menselijk leven aan. Op dezelfde voet doorgaan bedreigt onze manier van leven. Dat noodzaakt tot een manier van ontwerp van producten en produceren, waardoor over de gehele voortbrengings- en verbruiksketens veel efficiënter gebruik wordt gemaakt van grondstoffen, hergebruik een vast onderdeel van voortbrengingsketen wordt en afval tot het verleden gaat horen.

Het benutten van afvalstof als grondstof is een belangrijke kern van dit nieuwe denken. Daarmee wordt ook geanticipeerd op de eindigheid van grondstoffen. Fossiele grondstoffen, die we gebruiken in onze mobieltjes, onze auto’s, onze bedrijven en die we inzetten voor warmte en energie, zijn eindig. Er zijn zeker alternatieven, maar het wordt steeds lastiger die te vinden.Daar komt nog een geopolitieke reden bij. Beperkte grondstoffen betekenen dat we sterker afhankelijk worden van de landen die over deze grondstoffen beschikken. En dat zijn niet altijd de meest vrije en democratische landen. Kortom, een circulaire economie is niet alleen belangrijk voor het milieu, maar ook voor onszelf.

Hoe kunnen we een circulaire economie realiseren?

Circulaire economie is meer dan afvalscheiding of het opnieuw gebruiken van de grondstoffen in een product. Circulaire economie is integraal kijken naar de gehele voortbrengingsketen bij de ontwikkeling van nieuwe producten. Het eerste dat daarbij in het oog valt is het afval dat kan worden voorkomen door de inzet van biologisch gebaseerde grondstoffen en de inzet van meer verantwoorde producten of door het op een heel andere manier produceren daarvan. Voorbeeld is het gebruik van biologische materialen in de woning bouw (zie foto). Een tweede optie is om de levensduur van het product of onderdelen daarvan te verlengen of na een eerste leven voor volgende toepassingen inzetbaar te maken. Als allerlaatste middel komt het opwekken van energie door verbranding, de thermische recycling, in beeld. Het planbureau voor de Leefomgeving heeft de verschillende mogelijkheden hiervoor integraal in beeld gebracht. Uit het scala aan mogelijkheden blijkt wel dat de realisering in de praktijk van situatie tot situatie en van product tot product zal verschillen. Dit vraagt om maatwerk.

Welke voordelen gelden voor een ondernemer bij de aanpak van afval?

De circulaire economie betekent nieuwe kansen voor ondernemers. Het scala aan mogelijkheden in het kader van de circulaire economie zal leiden tot tal van diverse nieuwe businessmodellen. Vanuit het perspectief van vermindering van afval kan dat voor bedrijven bijvoorbeeld de volgende voordelen opleveren.

• Afvalstromen zijn vaak afgeleid van relatief dure grondstoffen. Het voorkomen dat afval ontstaat, geeft besparingen op grondstof- en verwijderingskosten;

• Gescheiden houden van afval, en daarvan goed weten wat er in de afvalstromen aan stoffen aanwezig is, verhoogt de kans op hergebruik van relatief schone stromen. Hierdoor worden de verwijderingskosten verlaagd;

• Afvalstromen van het ene bedrijf kunnen waardevolle grondstoffen zijn voor een ander bedrijf op een bedrijventerrein;

• Door samenwerking op een bedrijventerrein of in de regio is de inzameling en verwijdering van afval efficiënter uit te voeren waardoor de kosten verlaagd kunnen worden;

• In de toekomst krijgen bedrijven te maken met de plicht om afval te verminderen (afvalpreventie), afvalstromen gescheiden te houden, en hierover te rapporteren.

Andere manier van samen werken

De circulaire economie is een kans voor ondernemers. Toch is circulaire economie nog geen gemeengoed. Dat heeft meerdere oorzaken: onbekendheid met praktische voorbeelden, onzekerheid over de economische voordelen die circulariteit kan bieden, een tekort aan samenwerkingsverbanden, overheden die er nog niet goed op inspelen, kennistekorten, enz. In veel gevallen is ook een andere manier van samenwerken belangrijk, waarbij meer wordt gedacht vanuit ketens of van samenwerking op bedrijventerreinen. Samenwerking is vaak gericht op de eigen bedrijfstak, maar in de circulaire economie gaat het ook om samenwerking met heel andere bedrijfstakken. Samen optrekken van ondernemers, overheden en kennisinstellingen zijn belangrijke voorwaarden om ervoor te zorgen dat vernieuwen van businessmodellen, kennisontwikkeling, en beleid ontwikkelen en uitvoeren elkaar versterken. Regionale specialisatie kan hieraan bijdragen. Het rapport Circulaire gebiedsontwikkeling van de Wageningen Environmental Research geeft hiervoor een aantal praktische bouwstenen (inlichtingen bij w.dehaas@wur.nl).

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met:  Rijk van Nijmegen Jaap Flendrie Telefoon 06 - 104 990 87 E-mail j.flendrie@jf3.nl De Liemers Jeroen Smits Telefoon 06 - 223 812 55 E-mail J.Smits@1stroom.nl Gemeente Arnhem Lianne Hendriks Telefoon 026 - 377 44 71 E-mail Lianne.Hendriks@arnhem.nl

Interessant artikel? Deel het: